MAR

16

Είναι η Ρωσία ιμπεριαλιστική;

του Στάνσφιλντ Σμιθ

Η Ρωσία λέγεται ότι είναι μια ιμπεριαλιστική παγκόσμια δύναμη, που βρίσκεται σε σύγκρουση με την ιμπεριαλιστική υπερδύναμη, οι ΗΠΑ Η Ρωσία έχει χαρακτηριστεί με αυτόν τον τρόπο τόσο κατά την περίοδο της Σοβιετικής Ένωσης, όσο και μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και τη δημιουργία χωριστών κρατών. Η Ρωσία είπε ότι είναι ιμπεριαλιστική και όταν ήταν σοσιαλιστικό κράτος και τώρα ως καπιταλιστικό κράτος.

Λέγεται επίσης ότι η Ρωσία είναι ένα μη αυτοκρατορικό καπιταλιστικό κράτος, ένα κράτος που εξακολουθεί να αγωνίζεται να ανακάμψει από την κρίση της σοβιετικής κατάρρευσης και την πολιτική και οικονομική καταστροφή των χρόνων του Γέλτσιν, όταν εκφυλίστηκε σε έναν σχεδόν νεοαποικιακό πελάτη που λεηλατήθηκε από τις ΗΠΑ. 1

Ο Λένιν αναγνώρισε ότι ο σύγχρονος καπιταλισμός « γίνεται παντού μονοπωλιακός καπιταλισμός . » 2 «Ο καπιταλισμός έχει εξελιχθεί σε ένα παγκόσμιο σύστημα αποικιακής καταπίεσης και « οικονομικού στραγγαλισμού της συντριπτικής πλειοψηφίας του πληθυσμού του κόσμου από μια χούφτα «προηγμένες» χώρες. 3 Αυτή η κυριαρχία στον κόσμο από μερικές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις δεν είναι μόνο το μεγαλύτερο εμπόδιο για την οικονομική και κοινωνική πρόοδο των λιγότερο ανεπτυγμένων χωρών, αλλά για την επίλυση των πιεστικών προβλημάτων που πλήττουν την ανθρωπότητα συνολικά και τώρα τον ίδιο τον πλανήτη.

Ο Λένιν όρισε τον σύγχρονο καπιταλιστικό ιμπεριαλισμό :

Χωρίς να ξεχνάμε την υπό όρους και τη σχετική αξία όλων των ορισμών γενικά, που δεν μπορούν ποτέ να περιλάβουν όλες τις συσχετίσεις ενός φαινομένου στην πλήρη ανάπτυξή του, πρέπει να δώσουμε έναν ορισμό του ιμπεριαλισμού που θα περιλαμβάνει τα ακόλουθα πέντε βασικά χαρακτηριστικά του:

(1) η συγκέντρωση της παραγωγής και του κεφαλαίου έχει εξελιχθεί σε τόσο υψηλό επίπεδο που έχει δημιουργήσει μονοπώλια που παίζουν καθοριστικό ρόλο στην οικονομική ζωή. (2) η συγχώνευση του τραπεζικού κεφαλαίου με το βιομηχανικό κεφάλαιο και η δημιουργία, στη βάση αυτού του «χρηματοδοτικού κεφαλαίου», μιας χρηματοπιστωτικής ολιγαρχίας. (3) η εξαγωγή κεφαλαίου, όπως διακρίνεται από την εξαγωγή εμπορευμάτων, αποκτά εξαιρετική σημασία. (4) Ο σχηματισμός διεθνών μονοπωλιακών καπιταλιστικών ενώσεων που μοιράζονται τον κόσμο μεταξύ τους και (5) ολοκληρώνεται η εδαφική διαίρεση όλου του κόσμου μεταξύ των μεγαλύτερων καπιταλιστικών δυνάμεων. Ο ιμπεριαλισμός είναι ο καπιταλισμός σε εκείνο το στάδιο ανάπτυξης στο οποίο εγκαθιδρύεται η κυριαρχία των μονοπωλίων και του χρηματιστικού κεφαλαίου. στην οποία η εξαγωγή κεφαλαίου έχει αποκτήσει έντονη σημασία·4

Στη συνέχεια θα δούμε πώς η καπιταλιστική Ρωσία μοιράζεται σήμερα αυτά τα χαρακτηριστικά λαμβάνοντας υπόψη τον ρόλο που παίζουν τα ρωσικά καπιταλιστικά μονοπώλια στο παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό σύστημα, τη φύση του ρωσικού εξαγωγικού εμπορίου, την εξαγωγή ρωσικού κεφαλαίου, τον παγκόσμιο ρόλο που διαδραματίζει το ρωσικό χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο. και τέλος η ρωσική στρατιωτική ισχύς. 5

1. Η δύναμη της Ρωσίας ανάμεσα στα διεθνή καπιταλιστικά μονοπώλια

Ο ρόλος της Ρωσίας στη «(4) δημιουργία διεθνών μονοπωλιακών καπιταλιστικών ενώσεων που μοιράζονται τον κόσμο μεταξύ τους» μπορεί να μετρηθεί από τη θέση των εταιρειών της χώρας μεταξύ των 2000 πιο σημαντικών διεθνών εταιρειών.

Το Forbes κατέταξε τις 2000 κορυφαίες εταιρείες στον κόσμο με βάση τις συνολικές πωλήσεις, τα κέρδη, τα περιουσιακά στοιχεία και την αγοραία αξία . Από τις 10 κορυφαίες εταιρείες, οι 5 είναι κινεζικές και οι 5 αμερικανικες. Η Κίνα φιλοξενεί 291 εταιρείες του Global 2000 βρισκονται στην Κίνα (από μόλις 43 το 2003). Οι ΗΠΑ βρίσκονται στην κορυφή με 560. Ο Καναδάς έχει 50, η Αυστραλία 39, η Ινδία 58.

Η Ρωσία έχει μόλις 4 στις κορυφαίες 100, κατατάσσεται στις θέσεις 43, 47, 73 και 98. Έχει μόνο 6 στις κορυφαίες 500 και 25 στις κορυφαίες του 2000. Το συνολικό εταιρικό της μερίδιο παρουσιάζει μια ελαφρά πτωτική και όχι ανοδική τάση: την περίοδο 2008-2013 29-30 Ρωσικές εταιρείες της Ρωσίας μπήκαν στη λίστα του Global 2000.

2000 εταιρείες σε αυτή τη λίστα αντιπροσωπεύουν 39,1 τρισεκατομμύρια δολάρια σε πωλήσεις, 3,2 τρισεκατομμύρια δολάρια σε κέρδη, 189 τρισεκατομμύρια δολάρια σε περιουσιακά στοιχεία και 56,8 τρισεκατομμύρια δολάρια σε αγοραία αξία. Οι πωλήσεις των 25 εταιρειών της Ρωσίας ανέρχονται σε 568 δισεκατομμύρια δολάρια, μόλις το 1,45% του συνόλου. Τα συλλογικά περιουσιακά τους στοιχεία ανέρχονται σε 1.757,3 δισεκατομμύρια δολάρια, που αποτελούν μόλις λιγότερο από το 1% του συνόλου. Μεταξύ των διεθνών μονοπωλίων, η Ρωσία είναι ένας πολύ δευτερεύων παίκτης.

Η παραγωγικότητα της εργασίας της Ρωσίας σε σύγκριση με την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις ΗΠΑ

Η προοπτική σημαντικής αλλαγής σε αυτά τα στοιχεία διαψεύδεται από το πρόβλημα της χαμηλής παραγωγικότητας της ρωσικής εργασίας. Η παραγωγικότητα της εργασίας , μετρούμενη εδώ με το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε δολάρια ΗΠΑ διαιρεμένο με τον συνολικό αριθμό ωρών εργασίας από το εργατικό δυναμικό της χώρας, ήταν 25,4 το 2016 για τη Ρωσία. Αυτό είναι το χαμηλότερο ποσοστό μεταξύ όλων των ευρωπαϊκών χωρών, τόσο χαμηλό σε γεγονός, ότι είναι λιγότερο από το ήμισυ του μέσου ποσοστού της Ευρωπαϊκής Ένωσης που είναι 53,4. Η παραγωγικότητα της εργασίας της Ρωσίας είναι 36% του επιπέδου των ΗΠΑ 69,9. Η Γερμανία είναι 68,1. Η Ρωσία παραμένει βυθισμένη στο επίπεδο παραγωγικότητας μιας καθυστερημένης χώρας, μακριά από το να είναι σε θέση να ανταγωνιστεί αυτό των προηγμένων καπιταλιστικών κέντρων.

Η Έκθεση Παγκόσμιας Ανταγωνιστικότητας του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, βασισμένη σε συνδυασμό δώδεκα παραγόντων, κατατάσσει τη Ρωσία στην 38η θέση στη λίστα, υψηλότερα από αρκετές από τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Η κατάταξη της έκθεσης βελτίωσε τη θέση της Ρωσίας από την 67η το 2012-13, στην 38η το 2017-18. 6

Ρωσική παραγωγή

Ο ρόλος που διαδραματίζει η Ρωσία στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα μπορεί και πάλι να γίνει κατανοητός κατά τη σύγκριση της μεταποιητικής παραγωγής ανά χώρα σε όρους δολαρίου . Το 2015, η Κίνα κατέλαβε την πρώτη θέση με 2.010 δισεκατομμύρια δολάρια σε μεταποιημένα προϊόντα, το 20% της παγκόσμιας παραγωγής και οι ΗΠΑ δεύτερη με 1.867 δισεκατομμύρια δολάρια, 18%. Η Ρωσία κατατάχθηκε στην 15η θέση, πίσω από την Ινδία, την Ταϊβάν, το Μεξικό και τη Βραζιλία, με παραγωγή 139 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε μεταποιημένα προϊόντα, και πάλι οριακός παίκτης, παράγοντας μόνο το 1% της παγκόσμιας παραγωγής.

2. Ρωσικές εξαγωγές πρώτων υλών έναντι αγαθών υψηλής τεχνολογίας

Στο εξαγωγικό τους εμπόριο, οι ιμπεριαλιστικές χώρες τυπικά δείχνουν μια έντονη τάση προς τις πωλήσεις εξελιγμένων τελικών προϊόντων υψηλής αξίας, τεχνικών υπηρεσιών έντασης γνώσης, καθώς και των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών. Τα έθνη που καταπιέζονται από τον ιμπεριαλισμό περιορίζονται συνήθως στην εξαγωγή πρώτων υλών σε τιμές που καθορίζονται από την ιμπεριαλιστική αγορά και στην παραγωγή τελικών προϊόντων από θυγατρικές που ανήκουν σε ιμπεριαλιστές και βρίσκονται στις χώρες τους.

Το 2017 από τις κορυφαίες εξαγωγικές χώρες στον κόσμο, η Ρωσία κατέλαβε την 17η θέση, μετά το Μεξικό, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Σιγκαπούρη. Η Κίνα κατέλαβε την πρώτη θέση, με 2.263 δισεκατομμύρια δολάρια σε εξαγωγές, οι ΗΠΑ δεύτερη με 1.547 δολάρια, τρίτη η Γερμανία με 1.448 δολάρια, με τη Ρωσία να έχει σημειώσει σημαντική άνοδο από το 2016, αλλά εξακολουθεί να εξάγει αγαθά αξίας 353 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Η Παγκόσμια Τράπεζα ανέφερε για τη Ρωσία το 2017 ότι το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο αντιπροσωπεύουν το 58% των εξαγωγών, τα μέταλλα άλλο ένα 11%, 6% πρώτες ύλες τροφίμων, 3% ξύλο και χαρτοπολτός και χαρτί, 4% πολύτιμοι λίθοι και μέταλλα, άλλα ορυκτά. Πάνω από το 82% των εξαγωγών της Ρωσίας είναι πρώτες ύλες, ενώ τα πραγματικά τελικά τεχνολογικά προϊόντα (συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών) αποτελούσαν μόνο το 8% των εξαγωγών. 7

Τα 10 κορυφαία εξαγόμενα και εισαγόμενα είδη της Ρωσίας το 2017 δείχνουν ότι τα μηχανήματα ανήλθαν σε 12,8 δισεκατομμύρια δολάρια σε εξαγωγές σε σύγκριση με 106,2 δισεκατομμύρια δολάρια σε εισαγωγές .

Οι ρωσικές εξαγωγές (και εισαγωγές) δεν ταιριάζουν στο πρότυπο ενός ιμπεριαλιστικού κράτους, αλλά μάλλον ενός ημι-ανεπτυγμένου κράτους του Τρίτου Κόσμου, που εξάγει κυρίως πρώτες ύλες και βασίζεται σε ξένες εισαγωγές προηγμένων αγαθών.

Ρωσική κατάταξη στις εξαγωγές προϊόντων υψηλής τεχνολογίας 8

Οι αυτοκρατορικές δυνάμεις θα είναι οι ηγέτες στην εξαγωγή αγαθών υψηλής τεχνολογίας. Όσον αφορά την παγκόσμια κατάταξη στις εξαγωγές αυτών των αγαθών, η Κίνα ήταν και πάλι πρώτη, με 496 δισ. δολάρια σε εξαγωγές υψηλής τεχνολογίας, με τις ΗΠΑ τρίτες (μετά τη Γερμανία), να εξάγει 153,2 δισ. δολάρια. Το Μεξικό εξήγαγε 46,8 δισεκατομμύρια δολάρια. Η Ρωσία κατέλαβε την 31η θέση στις εξαγωγές αγαθών υψηλής τεχνολογίας , με συνολικά μόνο 6,64 δισεκατομμύρια δολάρια σε εξαγωγές. Αυτά τα στοιχεία δείχνουν επίσης ότι η Ρωσία απέχει πολύ από το να γίνει αυτοκρατορικός παίκτης στην παγκόσμια σκηνή.

3. Ρωσικός ρόλος στο διεθνές τραπεζικό και χρηματοοικονομικό κεφάλαιο

Στον κατάλογο του Λένιν με τα χαρακτηριστικά των ιμπεριαλιστικών χωρών της εποχής του, οι μεγάλες τράπεζες είναι οι σημαντικότεροι οργανισμοί του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου. Θα περιμέναμε ένα ιμπεριαλιστικό κράτος να εκπροσωπείται καλά μεταξύ των κορυφαίων τραπεζών. Από τις 100 κορυφαίες τράπεζες του κόσμου , που κατατάσσονται με βάση το σύνολο του ενεργητικού, η Κίνα έχει 5 από τις 10 πρώτες. Οι ΗΠΑ έχουν 6 από τις 40 κορυφαίες. 6 γερμανικές, 6 βρετανικές, 5 καναδικές, 5 νοτιοκορεατικές, 5 βραζιλιάνικες, 4 αυστραλιανές, 3 σουηδικές, 3 ιταλικές, 3 ισπανικές, 3 ολλανδικές, 2 τράπεζες της Σιγκαπούρης και 2 ελβετικές τράπεζες. Η Ρωσία έχει μία, στην 66η θέση.

Ο Λένιν δήλωσε ότι στην ιμπεριαλιστική εποχή πραγματοποιείται «ο διχασμός του κόσμου μεταξύ των διεθνών τραστ». Ο τρόπος με τον οποίο ο κόσμος στην ιμπεριαλιστική εποχή μοιράζεται μεταξύ αυτών των τραστ αλλάζει καθώς τα ιμπεριαλιστικά κράτη ανεβαίνουν και πέφτουν. Στην τρέχουσα παγκόσμια κατανομή μεταξύ αυτών των καταπιστεύσεων, βρίσκουμε τη Ρωσία έναν πολύ δευτερεύοντα παράγοντα, 4 εταιρείες στις 100 κορυφαίες, 25 στις κορυφαίες του 2000, κατέχοντας το 1,45% του μεριδίου της παγκόσμιας αγοράς, καμία εταιρεία μεταξύ των κορυφαίων 100 όσον αφορά τα ξένα περιουσιακά στοιχεία. και μία τράπεζα στις 100 κορυφαίες διεθνείς τράπεζες.

Ρωσική εξαγωγή κεφαλαίου

Ο Λένιν δήλωσε ότι « (3) η εξαγωγή κεφαλαίου όπως διακρίνεται από την εξαγωγή εμπορευμάτων αποκτά εξαιρετική σημασία». Η Ρωσία έχει πράγματι σημαντικές εξαγωγές κεφαλαίων, αλλά αυτό έρχεται με τη μορφή φυγής κεφαλαίων, σε φορολογικούς παραδείσους όπως η Κύπρος και οι Βρετανικές Παρθένοι Νήσοι. Η Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας υπολόγισε την καθαρή φυγή κεφαλαίων της χώρας το 2014 σε 154,1 δισεκατομμύρια δολάρια και το σύνολο από τότε που ανέλαβε ο Πούτιν το 1999 έως το 2014 σε περίπου 550 δισεκατομμύρια δολάρια. Το πραγματικό σύνολο μέχρι το 2014 μπορεί να είναι μεγαλύτερο από 1 τρισεκατομμύριο δολάρια. Η Κεντρική Τράπεζα υπολόγισε τη φυγή ρωσικών κεφαλαίων το 2018 στα 66 δισεκατομμύρια δολάρια .

Ξένο ενεργητικό των Ρωσικών Πολυεθνικών

Μια μελέτη απαριθμεί τις 100 κορυφαίες μη χρηματοοικονομικές πολυεθνικές εταιρείες όπως κατατάσσονται με βάση τα ξένα περιουσιακά τους στοιχεία και τις επενδύσεις τους σε άλλες χώρες. Σε αυτό το βασικό μέτρο εξαγωγής χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου, 20 από τις εταιρείες είναι ΗΠΑ, 14 βρετανικές, 12 γαλλικές, 11 γερμανικές, 11 ιαπωνικές, 5 ελβετικές, 5 κινεζικές (συμπεριλαμβανομένου του Χονγκ Κονγκ). Καμία ρωσική εταιρεία δεν βρίσκεται στην κορυφαία λίστα των 100 εταιρειών με βάση τις επενδύσεις τους στο εξωτερικό.

Οι 10 κορυφαίες μη χρηματοοικονομικές ρωσικές πολυεθνικές διαθέτουν συνολικά 188,3 δισεκατομμύρια δολάρια σε ξένο ενεργητικό, που αντιπροσωπεύει το ένα τρίτο του συνόλου της Ρωσίας. Το σύνολο των ρωσικών εταιρικών ξένων περιουσιακών στοιχείων εξακολουθεί να είναι μικρότερο από αυτό των δύο πρώτων στη λίστα των κορυφαίων 100 μη χρηματοοικονομικών πολυεθνικών παγκοσμίως. 9

Ρωσικές Συμμετοχές Χρηματοδοτικού Κεφαλαίου σε σύγκριση με Ιμπεριαλιστικά Κράτη

Ένα άλλο μέτρο των διακρατήσεων χρηματοπιστωτικών κεφαλαίων από τις χώρες του κόσμου παράγεται ετησίως από την Credit Suisse. Το Βιβλίο Δεδομένων του Παγκόσμιου Πλούτου 2018απεικονίζει τον εθνικό χρηματοοικονομικό πλούτο (μετοχές, ομόλογα, κεφάλαια χρηματαγοράς και τραπεζικούς λογαριασμούς) διαιρώντας τον εθνικό χρηματοοικονομικό πλούτο με τον συνολικό ενήλικο πληθυσμό σε κάθε χώρα. Η κορυφαία ομάδα, με μέσο πλούτο άνω των 100.000 $ ανά ενήλικα, αποτελείται από τις χώρες της Δυτικής Ευρώπης, της Βόρειας Αμερικής, της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας, της Ιαπωνίας, του Ισραήλ, της Σιγκαπούρης και της Ταϊβάν. Οι ΗΠΑ (336.528 $) κατατάσσονται στη δεύτερη θέση μετά την Ελβετία (372.336 $). Όλες οι χώρες αυτής της ομάδας είναι οι ιμπεριαλιστικές χώρες, ή βασικοί δορυφόροι του αυτοκρατορικού κέντρου, των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο παγκόσμιος μέσος οικονομικός πλούτος ανά ενήλικα είναι 38.110 $. Η λεηλατημένη Ελλάδα ανέρχεται στα 33.969 δολάρια. Η Κίνα είναι πολύ πίσω στα 19.862 δολάρια. Η Ρωσία βρίσκεται πολύ χαμηλότερα στα 8.843 δολάρια, που αντιστοιχεί στο 2,6% του μέσου οικονομικού πλούτου των ενηλίκων σε σύγκριση με τις ΗΠΑ

Η Ρωσία παραμένει ένας κόσμος εκτός από τον οικονομικό πλούτο μιας ιμπεριαλιστικής χώρας. Στον οικονομικό και μη χρηματοοικονομικό πλούτο στον κόσμο, οι ΗΠΑ έχουν μερίδιο 31%, η Κίνα η μόνη χώρα άνω του 10%, με 16,4%: Ρωσία 0,7%.

Ο Λένιν έγραψε «Ο ιμπεριαλισμός είναι η εποχή του χρηματιστικού κεφαλαίου και των μονοπωλίων»… «Στην οποία η εξαγωγή του κεφαλαίου έχει αποκτήσει έντονη σημασία». 10 Στον τομέα της εξαγωγής χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου για παραγωγικούς σκοπούς από ρωσικές πολυεθνικές, η Ρωσία είναι ένας πολύ δευτερεύων παίκτης.

4. Ρωσικό Παγκόσμιο Στρατιωτικό Βάρος

Ο Λένιν τέλος αναφέρεται στην «(5) την εδαφική διαίρεση όλου του κόσμου μεταξύ των μεγαλύτερων
καπιταλιστικές δυνάμεις». Θεμελιώδης για την κυριαρχία των ιμπεριαλιστικών χωρών στις παγκόσμιες οικονομικές δομές είναι ο ρόλος τους στην αστυνόμευση και τη διατήρηση της παγκόσμιας τάξης που μας επιβάλλουν. Οι κορυφαίες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις έχουν σημαντικές βιομηχανίες όπλων και συμμετέχουν ως πωλητές στο παγκόσμιο εμπόριο όπλων.

Ρωσικές στρατιωτικές εξαγωγές

Μόνο σε στρατιωτικό βάρος η Ρωσία δείχνει τη δύναμή της, αλλά αυτό από μόνο του δεν την κάνει ιμπεριαλιστική σύμφωνα με τον Λένιν. Ούτε κάνει τη Ρωσία ιμπεριαλιστική ακόμη και με τον προκαπιταλιστικό ιμπεριαλιστικό τρόπο της αρχαίας Ρώμης, που απαιτούσε στρατιωτική επέκταση και δουλεία σκλάβων. Ενώ η σημαντική στρατιωτική ισχύς της Ρωσίας, ειδικά το πυρηνικό της οπλοστάσιο, δυσκολεύει τους ιμπεριαλιστές να πιέσουν, η Ρωσία δεν εισβάλλει και δεν βομβαρδίζει χώρες σε όλο τον κόσμο όπως κάνουν οι ΗΠΑ ή ακόμα και όπως κάνουν οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις δεύτερης κατηγορίας όπως η Βρετανία και η Γαλλία.

Επιπλέον, σε αντίθεση με αυτές τις άλλες αυτοκρατορικές στρατιωτικές δυνάμεις, η καπιταλιστική Ρωσία δεν ανέπτυξε τη δική της, αλλά κληρονόμησε τη στρατιωτική της δύναμη και τις βιομηχανίες εξοπλισμών από την ΕΣΣΔ. Η Ρωσία είναι επίσης μοναδική στο ότι είναι η μόνη χώρα του πρώην σοσιαλιστικού σοβιετικού μπλοκ που συνεχίζει να περικυκλώνεται και να απειλείται με στρατιωτική επίθεση από την ιμπεριαλιστική Δύση.

Ωστόσο, η Ρωσία είναι κορυφαίος παγκόσμιος εξαγωγέας όπλων. Κανένας κλάδος της ρωσικής βιομηχανίας δεν είναι ανταγωνιστικός στη διεθνή αγορά εκτός από τη βιομηχανία εξοπλισμών. Οι παγκόσμιες εξαγωγές όπλων το 2016 ανήλθαν συνολικά σε 32,262 δισεκατομμύρια δολάρια και 31,106 δισεκατομμύρια δολάρια το 2017 . Το Διεθνές Ινστιτούτο Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης καταγράφει τις εξαγωγές όπλων της Ρωσίας σε 6,148 δισεκατομμύρια δολάρια το 2017, από 6,937 δισεκατομμύρια δολάρια το 2016. Ο νούμερο ένα εξαγωγέας όπλων στον κόσμο είναι οι ΗΠΑ, με 10,304 δισεκατομμύρια δολάρια σε πωλήσεις όπλων το 2016 και 12,394 δισεκατομμύρια δολάρια το 201. για το 34% των παγκόσμιων στρατιωτικών πωλήσεων και η Ρωσία για το 22%.

Οι εξαγωγές όπλων των ΗΠΑ είναι ελαφρώς υπερδιπλάσιες από αυτές της Ρωσίας. Εδώ, η Ρωσία υστερεί: ενώ οι εξαγωγές όπλων των ΗΠΑ αυξήθηκαν κατά 25% το 2013-17 σε σύγκριση με την περίοδο 2008-12, οι εξαγωγές της Ρωσίας μειώθηκαν κατά 7,1% την ίδια περίοδο.

Ρωσικές εταιρείες μεταξύ των παραγωγών όπλων

Σύμφωνα με το SIPRI, οι 100 κορυφαίοι παραγωγοί όπλων στον κόσμο πραγματοποίησαν 398,2 δισεκατομμύρια δολάρια σε πωλήσεις και στρατιωτική εξυπηρέτηση το 2017. ( Το Defense News δίνει κάπως διαφορετικά στοιχεία ). Το μισό από αυτό το ποσό πήγε στους 10 κορυφαίους παραγωγούς, πέντε εκ των οποίων είναι αμερικανικές εταιρείες, ενώ ένας είναι Ρώσος. Από τις κορυφαίες 100, οι 42 είναι αμερικανικές εταιρείες, ενώ οι 10 είναι ρωσικές.

Ρωσικές Εξωτερικές Στρατιωτικές Βάσεις και Στρατιωτικός Προϋπολογισμός

Η Ρωσία έχει 15 στρατιωτικές βάσεις σε 9 ξένες χώρες. Μόνο δύο από αυτά βρίσκονται εκτός της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, στο Βιετνάμ και τη Συρία. Η Κίνα έχει μια βάση εκτός Κίνας, στο Τζμπούτι. Οι ΗΠΑ έχουν πάνω από 800 ξένες βάσεις.

Σε σύγκριση με τον στρατιωτικό προϋπολογισμό των ΗΠΑ, τον οποίο το SIPRI ανήλθε στα 610 δισεκατομμύρια δολάρια, μόνο η αύξηση του προϋπολογισμού του Πενταγώνου φέτος είναι μεγαλύτερη από το σύνολο του ρωσικού στρατιωτικού προϋπολογισμού , ο οποίος ήταν 66 δισεκατομμύρια δολάρια το 2017, τέταρτος μετά την Κίνα και τη Σαουδική Αραβία.

Ρωσικές επεμβάσεις σε άλλες χώρες

Η Ρωσία έχει παρέμβει σε άλλες χώρες (Γιουγκοσλαβία, Γεωργία, Ουκρανία, Συρία) αλλά όχι με τον τρόπο ιμπεριαλιστικών χωρών, οι οποίες έχουν κίνητρο να αρπάξουν τους φυσικούς πόρους και τον πλούτο. Ούτε η ρωσική επέμβαση είναι σχεδόν στην κλίμακα ακόμη και δευτερευουσών αυτοκρατορικών δυνάμεων όπως η Γαλλία ή η Βρετανία. Ούτε η Ρωσία σχεδίασε πραξικοπήματα σε άλλες χώρες όπως κάνουν συνεχώς οι ιμπεριαλιστικές χώρες.

Η Ρωσία παρενέβη σε μια πολύ περιορισμένη επέμβαση στην πρώην Γιουγκοσλαβία στα μέσα της δεκαετίας του 1990, όταν οι ρωσικές δυνάμεις έδρασαν ως μαλακοί μπάτσοι για το ΝΑΤΟ. Η Ρωσία πολέμησε για τη φιλορωσική Νότια Οσετία με τη Γεωργία το 2008, η οποία υποστηρίχθηκε από τις ΗΠΑ

Η σύγκρουση στην Ουκρανία είναι άμεσο αποτέλεσμα της μηχανικής των ΗΠΑ για ένα δεξιό αντι-ρωσικό πραξικόπημα το 2014. Ο λαός στην ανατολική περιοχή της Ουκρανίας, η οποία είναι κυρίως ρωσόφωνη, ξεσηκώθηκε ζητώντας πολιτική και οικονομική αυτονομία. Ενώ εκείνοι στην ανατολική Ουκρανία υποστηρίζονται από τη Ρωσία, η Μόσχα δεν έχει δείξει κανένα ενδιαφέρον να απορροφήσει την ανατολική Ουκρανία όπως έκανε με την Κριμαία μετά το δημοψήφισμα εκεί.

Η άμεση στρατιωτική εμπλοκή της Ρωσίας το 2015 στον πόλεμο της Συρίας είναι παρόμοια με αυτή στην Ουκρανία: για να αποκρούσει τη συνεχιζόμενη αλλαγή καθεστώτος ΗΠΑ-ΝΑΤΟ και την περικύκλωση της χώρας τους. Η Ρωσία προσκλήθηκε από τη συριακή κυβέρνηση για να βοηθήσει στην ήττα ανταρτικών ομάδων που οπλίζονται και χρηματοδοτούνται από τις ΗΠΑ, τις χώρες του ΝΑΤΟ και τη Σαουδική Αραβία.

Σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, τη Βρετανία και τη Γαλλία, σε καμία από αυτές τις περιπτώσεις η Ρωσία δεν επενέβη στρατιωτικά για να ανατρέψει μια κυβέρνηση προκειμένου να προστατεύσει τα ξένα οικονομικά της συμφέροντα.

Η αυξανόμενη περικύκλωση της Ρωσίας από τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ είναι η συνέχεια της προηγούμενης πολιτικής τους για την υποταγή και τον επανεποικισμό της Σοβιετικής Ένωσης. Πηγή: Οργανισμός Βορειοατλαντικής Συνθήκης (ΝΑΤΟ).

5. Ρωσία και ιμπεριαλισμός σήμερα

Αναφερόμενοι στη δήλωση του Λένιν για τον ιμπεριαλισμό, η Ρωσία δεν είναι παίκτης στην κυριαρχία των μονοπωλίων και του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου, ούτε η εξαγωγή κεφαλαίου παίζει σημαντικό ρόλο (εκτός από την αρνητική επίδραση της συνεχιζόμενης φυγής κεφαλαίων), ούτε τα ρωσικά καταπιστεύματα παίζουν ουσιαστικό ρόλο στη διαίρεση των παγκόσμιων πόρων.

Η Ρωσία μπορεί να καταταχθεί ως ένα από τα πιο ισχυρά κράτη στον κόσμο μόνο με βάση τη στρατιωτική της ισχύ. Οικονομικά μοιράζεται τα χαρακτηριστικά όχι ενός προηγμένου καπιταλιστικού κράτους, αλλά ενός κράτους στην καπιταλιστική ημιπεριφέρεια. Παίζει πολύ λίγο ρόλο στην βασική ιμπεριαλιστική δραστηριότητα: την εξαγωγή κεφαλαίου στην περιφέρεια και την άντληση κερδών από την εργασία και τους πόρους των αναπτυσσόμενων χωρών. Το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο της Ρωσίας είναι μικρό, οι εξαγωγές της κυρίως πρώτες ύλες, η βιομηχανία της αδύναμη, οι πολυεθνικές της εταιρείες ήσσονος σημασίας, η οικονομία της μαστίζεται από χαμηλή παραγωγικότητα εργασίας.

Ο ιμπεριαλισμός εξακολουθεί να είναι ο κύριος κίνδυνος για τη ζωή και την ευημερία των λαών του κόσμου. Τα προβλήματά μας, τα προβλήματα της ανθρωπότητας, έχουν τις ρίζες τους στην ιμπεριαλιστική κυριαρχία των εθνών και των ζωών μας. Συγκεκριμένα, αυτό σημαίνει την κυριαρχία του ιμπεριαλιστικού αφεντικού των ΗΠΑ και των δευτερευουσών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων στην τροχιά του: Δυτική Ευρώπη, Ιαπωνία, Καναδάς και Αυστραλία. Η Ρωσία, ενώ είναι μια καπιταλιστική χώρα, που εκφοβίζεται από τις ΗΠΑ λόγω της ανεξαρτησίας της (όπως η Βενεζουέλα, το Ιράν, η Λιβύη του Καντάφι, η Νικαράγουα) δεν είναι μέρος οποιασδήποτε ιμπεριαλιστικής φυλής που μας απειλεί. Μάλλον οι παγκόσμιες δυνάμεις της Ρωσίας και της Κίνας διαπιστώνουν ότι πρέπει να ανταποκριθούν στις προσπάθειες του ιμπεριαλισμού να τις υποτάξει. Ευτυχώς, η ασυνεπής αντίστασή τους προσφέρει όντως ανοίγματα σε άλλους λαούς και χώρες να διεκδικήσουν τη δική τους εθνική κυριαρχία.

Σημειώσεις

1. Ο Stephen Cohen έγραψε στο The Failed Crusadeότι μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης άρχισε η πιο κατακλυσμική οικονομική κατάρρευση σε καιρό ειρήνης μιας βιομηχανικής χώρας στην ιστορία. Η καπιταλιστική παλινόρθωση έφερε μαζική εξαθλίωση και ανεργία, άγρια ​​άκρα ανισότητας, ανεξέλεγκτη εγκληματικότητα, επιθετικό αντισημιτισμό και εθνοτική βία, σε συνδυασμό με νομιμοποιημένο γκανγκστερισμό και ραγδαία λεηλασία της δημόσιας περιουσίας. Μέχρι το 1998 οι επενδύσεις μειώθηκαν κατά 80%, οι πραγματικοί μισθοί στο μισό και τα κοπάδια κρέατος και γαλακτοκομικών κατά 75%. Όσοι ζούσαν κάτω από το όριο της φτώχειας στις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες είχαν αυξηθεί από 14 εκατομμύρια το 1989 σε 147 εκατομμύρια. Αυτό είχε δημιουργήσει περισσότερα ορφανά από τα 20 και πλέον εκατομμύρια θύματα της Ρωσίας κατά τη διάρκεια του πολέμου, επανεμφανίστηκαν επιδημίες χολέρας και τύφου, εκατομμύρια παιδιά υπέφεραν από υποσιτισμό και το προσδόκιμο ζωής των ενηλίκων μειώθηκε.Ομιλία 1998 .
2. Λένιν: Η επικείμενη καταστροφή και πώς να την καταπολεμήσουμε , Συλλεκτικά έργα, Τόμος 25, σελ. 339.
3. Λένιν: Ιμπεριαλισμός: Το υψηλότερο στάδιο του καπιταλισμού , CW, 22, σ.191.
4. Λένιν ; Ιμπεριαλισμός, CW 22, σ.266-267.
5. Δύο χρήσιμα άρθρα για τη συγγραφή αυτού είναι: Renfrey Clarke και Roger Annis, « The Myth of 'Russian Imperialism' » και Sam Williams, « Is Russia Imperialist; ”
6. Αναλυτικές πληροφορίες της Ρωσίας στις σελ. 248-249 της έκθεσης.
7.  Όμιλος Παγκόσμιας Τράπεζας, « Μέτρια ανάπτυξη μπροστά », Οικονομική Έκθεση Ρωσίας 39, Μάιος 2018 pv
8. Ορισμός: Οι εξαγωγές υψηλής τεχνολογίας είναι προϊόντα με υψηλή ένταση Ε&Α, όπως η αεροδιαστημική, οι υπολογιστές, τα φαρμακευτικά προϊόντα, τα επιστημονικά όργανα και τα ηλεκτρικά μηχανήματα.
9. Αυτές οι πληροφορίες για τη φυγή ρωσικών κεφαλαίων και τα ξένα περιουσιακά στοιχεία είναι απολύτως συνεπείς με τα δεδομένα μιας παλαιότερης μελέτης για τις ρωσικές παγκόσμιες επενδύσεις , που χρησιμοποιήθηκε, ειρωνικά, για να ισχυριστεί ότι η Ρωσία είναι ιμπεριαλιστική.
10. Λένιν ; Imperialism, CW 22, p.297, 267.

Ο Στάνσφιλντ Σμιθ είναι ένας αντιπολεμικός ακτιβιστής που επικεντρώνεται κυρίως στην καταπολέμηση της αμερικανικής επέμβασης στη Λατινική Αμερική. Ήταν μέλος της Επιτροπής του Σικάγο για την απελευθέρωση των Κουβανικών Πέντε, η οποία έγινε η Αλληλεγγύη ALBA του Σικάγο . Μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί του στο stansfieldsmith100 [στο] gmail.com.

πηγή: mronline.org  -  Μετάφραση: Commun✮rios

Δημοσιεύτηκε 5 days ago από τον χρήστη ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ

Ετικέτες: ΑΡΘΡΑ ΤΡΙΤΩΝ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΜΟΣ ΝΑΤΟ ΡΩΣΙΑ

 

Κατάφεραν να ανατρέψουν τα αποτελέσματα του Β Παγκοσμίου Πολέμου

Δημήτρης Σπάθας

Το 2014 ο  Χένρι Κισινγκερ μιλώντας για τα γεγονότα που συνέβησαν στην Ουκρανία μετά το γνωστό πραξικόπημα στο Κίεβο,  χαρακτήριζε λανθασμένο στη σύλληψη του το ερώτημα αν η Ουκρανία θα πρέπει να ενταχθεί στην Ανατολή ή στη Δύση επιμένοντας ότι «αν η Ουκρανία θέλει να επιβιώσει και να ευδοκιμήσει, δεν πρέπει να είναι το φυλάκιο της μιας πλευράς ενάντια στην άλλη – θα πρέπει να λειτουργεί ως γέφυρα μεταξύ τους». Και πράγματι αυτό θα μπορούσε να γίνει πραγματικότητα. Ο Πούτιν δεν φαίνεται ότι θα το αρνιόταν, το ζητούσε και το ζητάει. Γιατί μια ενιαία Ουκρανία δεν θα μπορούσε να έχει οικονομικές σχέσεις με Ανατολή και Δύση μέσα στο πλαίσιο της ανταγωνιστικής αγοράς που τόσο μιλούσαν γι αυτή οι Δυτικοί; Το « ή μ’ εμάς ή με τους άλλους» που δεν αφορά μόνο την Ουκρανία αλλά όλο τον κόσμο πυρπολεί κάθε τόσο την ειρήνη και την ησυχία της ανθρωπότητας.  Η αλεπού της ιμπεριαλιστικής πολιτικής ήξερε να θέτει όρια σ΄ αυτές τις πολιτικές. Οι σημερινοί άφρονες απόγονοί του τυφλωμένοι από μίσος, αλαζονεία και δίψα για ληστρικά κέρδη δεν μπορούν να παραδεχτούν ότι εκτός απ’ αυτούς υπάρχει και μια άλλη ανθρωπότητα δισεκατομμυρίων που ζητούν μια θέση κάτω από τον ήλιο.

Φοβήθηκαν οι Αμερικάνοι ότι χάνουν τους πελάτες τους στην Ευρώπη και μάντρωσαν την αγορά τους. Έτσι καταλαβαίνουν την ελεύθερη ανταγωνιστική αγορά, ελεύθερη αγορά μόνο «για μας και τα συμφέροντά μας». Η Ρωσία του Πούτιν άνοιξε την αγορά της και συμμετείχε στο διεθνές εμπόριο, παρακάμπτοντας το κλειστό σοβιετικό σύστημα. Άρχισε να αγοράζει και να πουλάει στον κόσμο όπως όλοι. Όμως μόλις οι Αμερικάνοι είδαν ότι μένουν πίσω και ότι η Ευρώπη κοιτάει και αλλού αισθάνθηκαν τον κίνδυνο ενός τέτοιου ανταγωνισμού και έθεσαν σε εφαρμογή την δικτατορία τους μέσω του χρηματοπιστωτικού τέρατος που είχαν δημιουργήσει. Γιατί, μήπως η Ρωσία δεν είναι μια καπιταλιστική χώρα, η Κίνα δεν είναι μια καπιταλιστική χώρα; Αποδεικνύονται πλέον τα χοντρά παραμύθια περί «κομμουνιστικού κινδύνου» περί «ελευθέρου κόσμου» αφού το πρόβλημά τους δεν ήταν να είναι  απλώς καπιταλιστική μια χώρα αλλά να υποτάσσεται και στα «ιερά» συμφέροντα κάποιων που θεωρούν τους εαυτούς τους  σύγχρονους θεούς της ανθρωπότητας. Ποιοι είναι αυτοί, ας μην το αναλύσουμε ακόμα, όμως ο κόσμος παρά τον φόβο του απέναντί τους γνωρίζει λίγο πολύ ποιοι περίπου είναι αυτοί. Ένα μονομερώς κατευθυνόμενο σύστημα πληροφόρησης-παραπληροφόρησης, που επιφανειακά και επικοινωνιακά παριστάνει την κόρη του πλουραλισμού ειδήσεων έχει αναγάγει την εικονική πραγματικότητα σε κινητήριο μοχλό της ιστορίας. Για πόσο όμως ακόμα, το «πες- πές κι άλλα ψέματα στο τέλος κάτι θα μείνει»;

Χρησιμοποίησαν την Ουκρανία τουλάχιστον από το 2014 για να προετοιμάσουν όλους τους αναγκαίους παράγοντες ώστε να καταστήσουν αναπόφευκτη μια ρωσική εισβολή. Έβαζαν τον Ζελένσκι να κάνει την μια μετά την άλλη τις πιο προκλητικές και επικίνδυνες δηλώσεις και αιτήσεις χωρίς να τον αποτρέπουν. Εκτός από το αίτημα να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ, κόκκινο πανί για τη Ρωσία, στις αρχές Φεβρουαρίου σε διεθνή σύσκεψη στο Μόναχο βγήκε ο άφρων ηθοποιός και ζήτησε την εγκατάσταση πυρηνικών επιθετικών όπλων στη χώρα. Δεν τον απέτρεψε κανείς αφού κάτι τέτοιο θα ήταν βέβαιο, το ήξεραν, ότι η Ρωσία θα εισέβαλε με κάθε αιτιολογία   όσονουπω.

 Τελευταία την προπαγάνδισαν την περίμεναν με αδημονία, από μέρα σε μέρα από ώρα σε ώρα. Και αφού οι Αμερικάνοι και ο Μπάϊντεν επιβεβαιώθηκαν στις προβλέψεις τους τι έκαναν ώστε η Ουκρανία να είναι προετοιμασμένη γι’ αυτή την εισβολή; Τίποτα ουσιαστικό, μάλιστα δήλωσε ότι δεν πρόκειται να στείλει αμερικανούς στρατιώτες αλλά μια περιορισμένη στρατιωτική βοήθεια καθώς και οι Ευρωπαίοι. Έτσι ο Ζελένσκι την πρώτη μέρα μετά την εισβολή, κήρυξε επιστράτευση, γελοία πράγματα, βγήκε και φώναξε προς τη Δύση «με αφήσατε μόνο μου» όπου εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς πόσα του είχαν υποσχεθεί και ήταν έτοιμος να φύγει και να τα παρατήσει. Όμως το σχέδιο έχει συνέχεια, γιατί άρχισαν να πέφτουν τα τηλέφωνα συμπαράστασης και άλλες οδηγίες και κατευθύνσεις. Η εισβολή των Ρώσων είχε συντελεστεί και τώρα οι εγκληματίες ήθελαν αθώα θύματα να δείξουν στις τηλεοράσεις προς την Ευρώπη και τον κόσμο, ώστε να καταδικαστεί ο Πούτιν ως εγκληματίας. Όμως ο στόχος ήταν  να αρθούν και κάτω από πιέσεις οι οποιεσδήποτε αντιρρήσεις της Γερμανίας και άλλων για τα μέτρα των κυρώσεων και να διακοπεί με το μαχαίρι η παροχή φυσικού αερίου από τη Ρωσία. Η Αμερική θα προμηθεύει το περίφημο σχιστολιθικό αέριο στην Ευρώπη. Η Γερμανία πήρε την άδεια για επανεξοπλισμό μετά τις συμφωνίες του τέλους του Παγκοσμίου πολέμου. Θα δαπανήσει αρχικά 100δις εκ των οποίων το μεγαλύτερο ποσοστό θα πάρουν οι αμερικάνικες εταιρίες πολέμου. Επιτέλους κατάφεραν να ανατρέψουν τα αποτελέσματα του πολέμου, πήραν τη ρεβάνς από την συντριπτική ήττα. Η Ευρώπη και ο κόσμος ατενίζουν με αισιοδοξία το μέλλον.  Τώρα περιμένουν κι άλλα θύματα να επιδείξουν καθώς οι επιχειρήσεις εισέρχονται εντός κατοικημένων πόλεων και περιοχών, τις οποίες οι Ρώσοι αποφεύγουν να βομβαρδίσουν και να ισοπεδώσουν προς το παρόν. Άλλωστε δεν είναι τυχαίο ότι τώρα τροφοδοτούν τους ουκρανούς που αντιστέκονται με ατομικό οπλισμό που θα προκαλέσουν σίγουρα απώλειες στους ρώσους αλλά θα σκοτωθούν και πολλοί από αυτούς.

Κάποιοι είπαν ότι αντί οι αμερικάνοι να βομβαρδίσουν τη Γερμανία, προκάλεσαν τον Πούτιν να βομβαρδίσει την Ουκρανία. Τώρα πλέον δεν θα μπορούμε να πούμε το «όλοι παίζουν και στο τέλος κερδίζει η Γερμανία» αλλά οι ΗΠΑ. Για να επιβεβαιωθεί γι άλλη μια φορά αυτό που είπε ο πρώτος Γραμματέας του ΝΑΤΟ λόρδος  Χέιτινγκ Ισμέι : «ΝΑΤΟ σημαίνει μέσα οι ΗΠΑ κάτω η Γερμανία έξω η Ρωσία» αλλά μάλλον αφορά την ίδια την Ευρώπη.

 

 

Μίκη  Θεοδωράκη  σ’ ευχαριστούμε

Πάντα να πυρπολείς  την ατίθαση νιότη μας

Δημήτρης Σπάθας

Το  φαινόμενο Μίκης Θεοδωράκης, που το φθαρτό του σώμα μας εγκατέλειψε, χρειάζεται σημαντικές και επίμονες προσπάθειες να κατανοηθεί  από εμάς που ζούμε καθώς αφουγκραζόμαστε και βλέπουμε την μεγάλη αγάπη του ελληνικού λαού. Αυτή η αγάπη και εκτίμηση που σμιλεύτηκε μέσα από τα δύσκολα χρόνια της μετεμφυλιακής Ελλάδας προς το πρόσωπό του, εκφράζει το βαθύ λαϊκό ένστικτο, ότι ήταν ένας δικός μας  άνθρωπος.

Αυτό αισθανόμαστε κι εμείς όπου για χρόνια,  παρακολουθούσαμε και ακολουθούσαμε  τα βήματα και το έργο του. Γιατί αγάπησε αυτό τον τόπο και αυτόν τον λαό, αυτήν την Πατρίδα που ουδέποτε πρόδωσε τις αξίες και τα ιδανικά της. Μπορεί να  στεναχώρησε κομματικούς  σχηματισμούς  και να ήρθε σε προστριβές μαζί τους  που πλήγωσαν και πληγώθηκε, αλλά όντας εκτός των στενών κομματικών σκοπιμοτήτων αγωνίστηκε για τα οράματά του, πότε μαζί τους, πότε ολότελα μόνος. Το πνευματικό του ανάστημα σηκώθηκε πάνω από μίση και έριδες  και έδωσε ένα τεράστιο έργο αξεδιάλυτο από την μουσική και τις ιδέες του. Τώρα που ενταφιάστηκε εν πλήρει δόξα και τιμή, πρωτοφανή στην ελληνική ιστορία, ελπίζουμε ότι δεν ενταφιάστηκαν μαζί του και οι ιδέες και τα οράματά του. Τώρα που μια πεζή τριγύρω μας πραγματικότητα θα συνεχίσει να ποδοπατά όνειρα και ανθρωπιά, το πνευματικό του έργο, οι μουσικές και τα τραγούδια του, θα μας συντροφεύουν στη δύσκολη ανηφόρα. Συμπύκνωσε μέσα στη μουσική του αγαπημένους έλληνες ποιητές που με τους στίχους τους τραγούδησαν τα πάθη , τους καημούς  και τους αγώνες για ανεκπλήρωτα όνειρα, που περιμένουν να πάρουν εκδίκηση.

Ακούμε σε δηλώσεις και αναλύσεις πολλές φορές να γίνεται προσπάθεια να ξεχωριστεί ο μουσικός Θεοδωράκης από τον ιδεολόγο Μίκη. Όμως νομίζω πως κάτι τέτοιο είναι εκτός διαλεκτικής αντίληψης αφού το ίδιο το μουσικό του έργο είναι στενά δεμένο με τις ιδέες και τους αγώνες που έδωσε ο ίδιος μαζί με τον ελληνικό λαό . Οι διαχωρισμοί που γίνονται δεν αντιλαμβάνονται ότι ο Θεοδωράκης έκανε τις ιδέες του μουσική και την μουσική του αγώνα για τις ιδέες του. Η ποίηση και οι ποιητές που μελοποίησε εκφράζουν ακριβώς την ιδεολογία του, μια ιδεολογία που στις μέρες μας λοιδορείται ως «εθνικιστική» γιατί αγάπησαν τη ζωή, το λαό και την Πατρίδα μας.

Ο Μίκης Θεοδωράκης ήταν ο τελευταίος επιφανής της γενιάς της Εαμικής Αντίστασης, όπου μέσα από τις μουσικές συνθέσεις του αναδεικνύει μια Ελλάδα που αγωνίστηκε για Εθνική Ανεξαρτησία, λαϊκή κυριαρχία και κοινωνική δικαιοσύνη, με τις αντιφάσεις και τα όποια λάθη προέκυψαν στην πορεία ενός πράγματι επικού αγώνα. Γνωρίζουμε ότι σήμερα σε μια Ελλάδα της μεγάλης παρακμής, τα μηνύματα του αυτά σπρώχνονται στο περιθώριο, ως δήθεν ξεπερασμένα και ως μη συνάδοντα στη σύγχρονη εποχή. Γι αυτό μερικοί  αδυνατώντας να  παραδεχτούν την ενότητα της  πνευματικής και ιδεολογικής  του υπόστασης  αναφέρονται μόνο στον μουσικό Θεοδωράκη και στον παγκόσμια αναγνωρισμένο συνθέτη του Ζορμπά, θέλοντας να αποκρύψουν  την έντονα  εκδηλούμενη διαφωνία τους για τις θέσεις και τα μηνύματά του ακόμη και λίγο πριν τον θάνατό του.

 

Αλλά ο Θεοδωράκης ήταν πάντα μαζί με το λαό, όπως στις 12 φεβρουαρίου 2012, στο Σύνταγμα , σ’ εκείνη την ανεπανάληπτη λαοσύναξη κατά των Μνημονίων, όπου αγκαλιά μαζί με τον άλλο μεγάλο αγωνιστή Μανώλη Γλέζο, δέχονται βροχή τα δακρυγόνα μαζί με τον κόσμο. Δεν του συγχωρούν ότι στην τελευταία του εμφάνιση στο Σύνταγμα, το 2018, κατά της Συμφωνίας των Πρεσπών, βροντοφώναζε με όση δύναμη είχε υπέρ των δικαιωμάτων της Ελληνικής Μακεδονίας. Ναι, ήταν διαπρύσιος κήρυκας της λαϊκής ενότητας, αλλά δεν έκανε παραχωρήσεις  αριστερο-κεντρο-δέξιων  σκοπιμοτήτων για να ικανοποιήσει κομματικά ακροατήρια και ιδεολογικές  αγκυλώσεις.

Ο  Μίκης δεν έκρυψε τα λόγια και εναντίον φίλων και συντρόφων του όταν ένοιωθε ότι δεν συμφέρουν τα λόγια και οι πράξεις τους τον λαό και την Πατρίδα. Με τον στρατάρχη Τίτο ήτανε φίλοι και αυτός τον φώναξε να πάει να γράψει την μουσική της ταινίας –Σουτσιέσκα-που αφηγούνταν τη ζωή του και τις μάχες των γιουγκοσλάβων παρτιζάνων κατά των γερμανών κατακτητών. Όταν όμως κατάλαβε τα σχέδιά του και που το πήγαινε με την δημιουργία της «Λαϊκής Δημοκρατίας της Μακεδονίας» τούγραψε  εκείνο το γράμμα που του έλεγε δεν θέλω στο εξής  να σε ξέρω.

 Μέσα από το έργο και τις ιδέες του φαίνεται πόσο καλά γνώριζε τον ελληνικό λαό, τα πάθη  τις αδυναμίες, την Ορθόδοξη πίστη   και τις  αρετές  του.

Αμέσως μετά τον εμφύλιο, όπου αμέτρητοι φίλοι και σύντροφοί του χάθηκαν, γράφει το «Δυό γυιούς είχε μανούλα μου, ένας για την Ανατολή κι ο άλλος για την Δύση, όπου ο ένας τον άλλο ψάχνουνε για ν’ αλληλοσφαγούνε, όμως στο τέλος  και οι δυό «Στης μάνας τρέχουνε το νεκρικό κρεβάτι  μαζί τα χέρια δίνουνε, της κλείνουνε τα μάτια.» Τότε  δέχτηκε επιθέσεις και από δεξιά και από αριστερά.

 Όταν κάποτε μετά τα βασανιστήρια που υπέστη στη Μακρόνησο από τον περίφημο Λώρη,- του είχε σπάσει το πόδι με τα χέρια του- τον συνάντησε στον Πειραιά μαζί με τον Μπιθικώτση του έδωσαν  χρήματα να την περάσει στην έσχατη αθλιότητα που είχε καταντήσει.

Στην νεοελληνική μας ιστορία όσοι προσπάθησαν να «σηκώσουν τον ήλιο πάνω από την Ελλάδα» πέσανε θύματα εκείνων που μας ήθελαν και μας θέλουν για υποπόδιό τους. Ποιοί συνέργησαν στη δολοφονία του Ρήγα Φεραίου;  Ποιοι συνέργησαν στη δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια, του Γεώργιου Καραϊσκάκη και φυλάκισαν επανειλημμένα τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη; Ποιοι όπλισαν το δολοφονικό χέρι κατά του Άρη Βελουχιώτη και συνέθλιψαν δολοφονικά τον Γρηγόρη Λαμπράκη και τον Σωτήρη Πέτρουλα;

«Καλύτερα, καλύτερα διασκορπισμένοι οι Έλληνες, παρά προστάτας να' νάχωμεν» φώναζε από τότε ο Κάλβος, τον οποίο μελοποίησε υπέροχα τον καιρό της Χούντας.  Η καταγγελία είχε γίνει από τον Σολωμό στους «Ελεύθερους Πολιορκημένους

«αραπιάς άτι, γάλλου νούς,                                                                                                                         βόλι τουρκιάς , τόπ’ άγγλου                                                                                                                      Πόλεμο μέγα  πολεμά,                                                                                                                              βαρεί το καλυβάκι»

Είναι παράδοξο να μην γίνεται κατανοητή η ιδεολογία του Θεοδωράκη αφού την περιγράφει υπέροχα και με ανατασιακό παλμό « αυτό που ήσουν κάποτε θα γίνεις ξανά, πρέπει να γίνεις…» Δεν μπορούμε να πούμε, έγραψε και υπέροχα λυρικά και ερωτικά τραγούδια και μουσικές, αλλά σ’ αυτά πάλι φαίνεται το βάθος μιάς ευγενικής, ανθρώπινης διάστασης , μέσα σε χρόνο εξέλιξης παθών, των  ανθρώπων και του ίδιου, που οραματίστηκαν και πίστεψαν σε μια Ελλάδα αντάξια της ιστορίας και του πολιτισμού της. Στην κηδεία του που έλαβε πανελλήνιο χαρακτήρα ο κόσμος με την θλίψη του αλλά και την συμμετοχή του ανέκραξε «Άξιος Εστί»

Όλες αυτές τις μέρες , μετά την αναγγελία του θανάτου του, όπου κηρύχθηκε τριήμερο Εθνικό πένθος ,πολύ ορθά, οι τηλεοράσεις και όλα τα υπόλοιπα μμε, μετέδιδαν τραγούδια μιλούσαν και  έγραφαν για τον Μίκη Θεοδωράκη. Ήταν κάτι  φυσιολογικό εκ πρώτης αλλά και ξάφνιασμα, ώστε αναρωτήθηκα είναι σε θέση η σημερινή κοινωνία μας να αντέξει ένα τόσο υψηλό επίπεδο ποίησης και μουσικής; Σεφέρης, Ελύτης, Σικελιανός, Κάλβος, Αναγνωστάκης, Γκάτσος, Ελευθερίου, Χριστοδούλου, να βρίσκονται στ’ αυτιά και τα στόματα μας! Κι όμως φαίνεται πως είναι δυνατό, αν τα περίφημα μμε και οι τηλεοράσεις αφήσουν στην άκρη την ασταμάτητη ευροθηρία τους και αρθούν «λίγο ψηλότερα» αν βοηθήσουν λίγο αυτό τον λαό και την νεολαία μας «να σηκωθεί λίγο ψηλότερα» και να εμφανιστεί η πραγματική Ελλάδα.

 Όμως το ξέρουμε ότι  υπάρχουμε μέσα στις αντιφάσεις μας, ίσως ήταν μια ευκαιρία αυτοκριτικής , μια ευκαιρία ανάτασης και εθνικής υπερηφάνειας που τόσο ανάγκη την έχουμε στις μέρες μας; Ήταν μια υπόσχεση προς τον Μεγάλο Έλληνα και Άνθρωπο ότι δεν ξεχνάμε τις πνευματικές του υποθήκες; Αλλά πάλι θυμόμαστε τον Πέτρο που στις πρώτες δυσκολίες  απαρνήθηκε τον δάσκαλό του «πριν αλέκτορα φωνήσαι τρίς» και όμως τον είχε προειδοποιήσει ο Ιησούς.

 Ο Μίκης  στεναχωριόταν και πικραινόταν  πολλές φορές απ’ αυτό τον λαό που αγαπούσε, μάλιστα έλεγε ότι «ο λαός, δεν είναι Άγιος ο λαός, όμως του φτάνουν τρείς μέρες για να κάνει το θαύμα του» Οι αντιφάσεις της ιστορίας και του Μίκη Θεοδωράκη δεν μπορούν να χωρέσουν σε κουτάκια εργαλειακού  ορθολογισμού και βαθυστόχαστων πολιτικών αναλύσεων. «Που να βρώ την ψυχή μου», που να χωρέσει αυτό το πάθος και η έμπνευση σε κουτάκια «κανονικότητας».  Είναι η ίδια η ελληνική ιστορία και η κουβέντα του Θόδωρου Κολοκοτρώνη που όταν τον ρώτησαν για την Μεγάλη Ελληνική Επανάσταση είπε « αν δεν είμασταν τρελοί θα κάναμε ότι κάναμε» γιατί αυτό είναι το «αρετή και τόλμη».

Εάν δεν είχε αυτό το πάθος και αυτή την σιγουριά για το δίκιο του αγώνα που συμμετείχε και συνδιαμόρφωνε, πως θα άντεχε τόσα βάσανα και ταλαιπωρίες που πλήρωσε μαζί με την οικογένειά του, πως θα έγραφε όσα έγραψε για την Ελλάδα και τον κόσμο ολόκληρο; Γιατί ο ίδιος έκανε πράξη με τη ζωή του το  «θέλει κι οι ζωντανοί να δίνουν το αίμα τους» Δύσκολος δρόμος , δρόμος για λίγους, αυτούς τους λίγους που δίνουν όμως το νόημα και τις αξίες στη ζωή της ανθρωπότητας. Εμείς πολλές φορές ζητάμε  πολλά από τους άλλους, περισσότερα από όσα ζητάμε από τον εαυτό μας.

Αυτά μας παρουσίαζε χρόνια ολόκληρα ο Μίκης εν ζωή, τις περισσότερες φορές «όρθιος και μόνος..» προσπαθώντας να μας κάνει να  καταλάβουμε ότι εμείς μια χούφτα άνθρωποι γαντζωμένοι στο βράχο μας δεν είχαμε άλλα περιθώρια παρά ενωμένοι να προβάλουμε αντίσταση εναντίον όλων εκείνων που επιβουλεύονταν την ελεύθερη δημοκρατική ελληνική πολιτεία μας. Τις μεταξύ μας διαφορές, αν θα υπάρχουμε, θα τις βρούμε και θα τις λύσουμε χωρίς να βάζουμε διαιτητές και κουμανταδόρους ξένους προς τα εθνικά μας συμφέροντα. Τώρα μετά το αναπότρεπτο  βιολογικό του τέλος, αρχίζει μια άλλη περίοδος χωρίς την ζωντανή παρουσία του, με πανταχού παρούσες  τις μουσικές ιδέες του. Ίσως μετά θάνατον να έρχεται πιο συχνά κοντά μας για να μας βοηθήσει να χτυπήσουμε «της καμπάνας το σχοινί»

Η ΥΠΕΡΚΑΥΚΑΣΙΑ ΚΑΙ Ο ΕΝ ΕΞΕΛΙΞΕΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΤΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

διαχειριστής iskra

(Κυρ. 31/8/14 - 18:05)
Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΠΑΤΕΛΗ

Η iskra αναδημοσιεύει* ένα παλιότερο κείμενο του Δημήτρη Πατέλη (ΟΥΤΟΠΙΑ, τ. 81, Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2008, σ. 157-170), που είχε γραφεί με αφορμή τα τότε πολεμικά γεγονότα στην Υπερκαυκασία. Παρά το χρόνο που έχει περάσει, το κείμενο προσθέτει ένα ευρύτερο πλαίσιο αναφοράς στη σημερινή συζήτηση με αφορφή τον πόλεμο στην Ουκρανία, σε κρίσιμα θέματα όπως: Η στρατηγική των ΗΠΑ, της Γερμανίας και των ιμπεριαλιστικών οργανισμών στην ευρύτερη περιοχή, η στροφή της νέας άρχουσας τάξης στη Ρωσία σε μία νέα πολιτική λιγότερο ενδοτική προς τις ΗΠΑ και η ανάδυση της Ρωσίας σε νέο πόλο, οι προκλήσεις για την επαναστατική στρατηγική σε μια νέα εποχή πολέμου.

Τι απέγινε η ρητορική περί δήθεν νέας εποχής «αιώνιας ειρήνης» μετά το λεγόμενο «τέλος του κομμουνισμού» και των ιδεολογιών; Ποιοι θυμούνται σήμερα τα κατά παραγγελία των νικητών του ψυχρού πολέμου ιδεολογήματα περί «τέλους της ιστορίας» και περί «Νέας τάξης πραγμάτων» που θα θέσπιζαν θριαμβευτικά οι ισχυρές "δημοκρατικές κοινωνίες" της οικονομίας της "ελεύθερης αγοράς" με επικεφαλής την εναπομείνασα υπερδύναμη, σέρνοντας τους λαούς της υφηλίου βάσει προδιαγεγραμμένων σεναρίων εδραίωσης και διαιώνισης της μονοκρατορίας της τελευταίας; Πόσο πειστικά ηχούν σήμερα οι περί "αυτοκρατορίας" και "επίπεδου κόσμου" "θεωρητικές" κατασκευές;

Είναι προφανές ότι όποτε ανακύπτει ένα σημαντικό επεισόδιο σε πεδία μαχών, ιδιαίτερα εάν αυτό αιφνιδιάζει τον κοινό νου και συνεπάγεται σημαντική «μετατόπιση ισχύος», εγείρονται στο προσκήνιο συνειρμικά όλα τα φαντάσματα του παρελθόντος: παραστάσεις, εξαρτημένα αντανακλαστικά, ιδεολογήματα και αναλογίες. Στα πλαίσια αυτά είδαμε ακόμα και διεθνούς κύρους πολιτικούς και αναλυτές να μιλούν για ένα νέο «ψυχρό πόλεμο». Κάποιοι μάλιστα (εκδηλώνοντας φοβικά η νοσταλγικά αντανακλαστικά) αποκαλούσαν τη Ρωσία Σοβιετική Ένωση... Όλα αυτά ενισχύονται στη συνέχεια κατά το δοκούν και από κατ' επάγγελμα ιδεολόγους των εμπλεκομένων στη σύρραξη συμφερόντων και από τα Μ.Μ.Ε.

Ωστόσο, η κατ' αναλογία κρίση είναι εξαιρετικά επισφαλής μέθοδος (ιδιαίτερα όταν υιοθετείται για την ερμηνεία περίπλοκων κοινωνικοοικονομικών φαινομένων με ιστορική μοναδικότητα), δεδομένου ότι αρκούμενη σε επιφανειακές ομοιότητες, επιτείνει την εμπλοκή στον έρποντα εμπειρισμό. Μόνο η συγκεκριμένη επιστημονική ανάλυση της συγκεκριμένης συγκυρίας, του χαρακτήρα της εποχής, της δυναμικής όλου του πλέγματος των αντιφάσεων σε παγκόσμιο, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, της ιστορικής ιδιοτυπίας, των συσπειρώσεων, των πολώσεων και των προοπτικών τάσεων μπορεί να παράσχει αντικειμενική διάγνωση της κατάστασης με δυνατότητες πρόβλεψης.

Σύμφωνα με την ανάλυση της διεθνούς ερευνητικής ομάδας «Η Λογική της Ιστορίας» ο πόλεμος εναντίον Αφγανιστάν και Ιράκ (προπομποί του οποίου ήταν ο πρώτος πόλεμος στον Περσικό κόλπο και η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας) σηματοδοτεί την έναρξη του Τρίτου θερμού Παγκόσμιου Πόλεμου (εάν δεν θεωρηθεί τρίτος ο αμαχητί λήξας «Ψυχρός Πόλεμος»). Ενός επιθετικού ιμπεριαλιστικού πόλεμου, που παρουσιάζει πολλές ομοιότητες-αναλογίες με τους δύο προηγούμενους, αλλά και σημαντικότατες διαφορές, η μη ανάδειξη των οποίων προκαλεί συγχύσεις.

Η ρητορική και τα εναλλασσόμενα ιδεολογήματα των επιτιθέμενων (πόλεμος «κατά της τρομοκρατίας», «πόλεμος πολιτισμών-θρησκειών», πόλεμος «για την επιβολή της δημοκρατίας», κ.ο.κ.) συσκοτίζουν την κατάσταση και επιτείνουν τη σύγχυση ακόμα και στις συνιστώσες της εναπομείνασας αριστεράς. Θεωρητική ένδεια και απουσία κριτηρίων, οδηγούν συχνά σε τραγελαφικές τοποθετήσεις. Κάποιοι έσπευσαν να τεθούν υπέρ των «ανθρωπιστικών» βομβαρδισμών στη Γιουγκοσλαβία, άλλοι θεωρούσαν τον UCK του Κοσσόβου και τους (επίσης αμερικανοκίνητους) αυτονομιστές της Τσετσενίας «φερέλπιδες μαχητές» επικείμενων κινημάτων, επενδύοντας τη θέση τους με ρατσιστικών αποχρώσεων αντιρωσισμό. Ορισμένοι (συγχέοντας τον Κόκκινο Στρατό με το στρατό της παλινορθωτικής Ρωσίας, ή επιστρατεύοντας ελληνορθόδοξες παραδόσεις περί του «ξανθού γένους») σπεύδουν να ταχθούν άκριτα υπέρ Ρωσίας. Κάποιοι άλλοι τηρούν ίσες αποστάσεις έναντι όλων, ανασύροντας από τη ναφθαλίνη στερεότυπα τύπου «κάτω οι δύο υπερδυνάμεις», κ.ο.κ.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά αυτού του εν εξελίξει παγκοσμίου πολέμου; Αυτός ο νέος ιμπεριαλιστικός πόλεμος δεν θα μπορούσε να προκύψει χωρίς την επικράτηση της αστικής αντεπανάστασης και χωρίς τη δρομολόγηση διαδικασιών παλινόρθωσης της κεφαλαιοκρατίας στις περισσότερες χώρες του πρώιμου σοσιαλισμού και ιδιαίτερα στην ΕΣΣΔ. Εάν ο Α' Παγκόσμιος πόλεμος κυοφορούσε τη δυναμική της Οκτωβριανής Επανάστασης και ο Β' την περαιτέρω εδραίωση και επέκταση του πρώιμου σοσιαλισμού (με παράλληλη αναδιάρθρωση των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων), ο Γ' δρομολογείται εν πολλοίς απ' τη δυναμική της παγκόσμιας αντεπανάστασης και της συντριβής των περισσότερων κεκτημένων του πρώιμου σοσιαλισμού του 20ου αιώνα.

Ο πόλεμος, ως έκφραση, μέσο και τρόπος διευθέτησης των αντιφάσεων, δεν μπορεί να παραμένει ανεπηρέαστος από τις ποσοτικές, ποιοτικές και ουσιώδεις αλλαγές που επέρχονται ιστορικά. Παρά τις όποιες γεωστρατηγικές ομοιότητες με τους δύο προγενέστερους, το είδος των αντιφάσεων που τον προκαλούν, η κλίμακα, τα μέσα και οι τρόποι διεξαγωγής του, η υπό διαμόρφωση σύμπηξη των κέντρων-πόλων, αλλά και η διάρκειά του, διαφέρουν ριζικά από την προγενέστερη εμπειρία. Εάν δεν ληφθούν υπόψη οι αλλαγές που έχουν επέλθει στις παραγωγικές δυνάμεις, στον παγκόσμιο καταμερισμό της εργασίας, στο βαθμό κοινωνικοποίησης της παραγωγής, στο χαρακτήρα του κεφαλαίου και της εργασίας κ.ο.κ. στο νέο στάδιο της ιμπεριαλιστικής «παγκοσμιοποίησης», η ραγδαία είσοδος στο προσκήνιο δυνάμεων όπως η Ρωσία, η Κίνα, οι Ινδίες, η Βραζιλία, οι αλλαγές στη Λατινική Αμερική κ.ά., είναι αδύνατο να κατανοηθεί η ιδιοτυπία αυτού του εν εξελίξει παγκοσμίου πολέμου. Ακόμα και οι εμπλεκόμενες δυνάμεις, μόνον εν μέρει και κατ' όνομα παρουσιάζουν ομοιότητες με αυτές των πολέμων του 20ου αι. Τα προβλήματα αυτά δεν αφορούν σχολαστικές θεωρητικολογίες, αλλά την ίδια την επιβίωση της ανθρωπότητας.

Όπως έχω ξαναγράψει, πρόκειται για έναν πόλεμο περίπλοκο, πολυεπίπεδο και με πολλούς στόχους. Στην αρχική στόχευση των εχόντων την πρωτοβουλία εξαπόλυσης του, ήταν (και παραμένει εν πολλοίς) κατά κύριο λόγο, ένας πόλεμος των χωρών του «Πρώτου κόσμου», του λεγόμενου «χρυσού δισεκατομμυρίου» με επικεφαλής τις ΗΠΑ, εναντίον του λεγόμενου «Τρίτου κόσμου» συνολικά, σε συνθήκες εν πολλοίς άρδην «τριτοκοσμοποίησης» του «Δεύτερου κόσμου». Εναντίον των δυνάμεων εκείνων τις οποίες οι εν λόγω χώρες αδυνατούν πλέον να διαχειρίζονται και να διοικούν δια των δόκιμων «ψυχρών»-ειρηνικών (νεοαποικιακών κ.λ.π.) μέσων και ως εκ τούτου, καταφεύγουν στα «θερμά» και εμπόλεμα. Είναι ένας πόλεμος πλανητικής καταστολής εναντίον οποιουδήποτε υπαρκτού ή δυνητικού-εκκολαπτόμενου εναλλακτικού πόλου, εναντίον της ανερχόμενης αστικής τάξης αυτών των χωρών, αλλά και εναντίον κάθε απελευθερωτικού λαϊκού κινήματος.

Κατά τις πρώτες φάσεις του πολέμου οι επιτιθέμενοι ιμπεριαλιστές πέτυχαν σοβαρούς στρατηγικούς τους στόχους (εδραίωση της παρουσίας τους σε θέσεις κλειδιά στην Ευρασία, έλεγχος σημαντικότατων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, έλεγχος διαδρομών διακίνησης υδρογονανθράκων, αποκλεισμός της Κίνας και έλεγχος της πρόσβασης ευρωπαϊκών χωρών στους τελευταίους, αναδιάταξη δυνάμεων στον ενεργειακό-οικονομικό πόλεμο με τη ραγδαία ανατίμηση των ενεργειακών πόρων, κ.ο.κ.). Ωστόσο, όπως είχα προβλέψει από το 2003 (βλ. Πατέλη 2004) στη συνέχεια, με την κλιμάκωση του πολέμου, η τροπή των πραγμάτων άρχισε να αποβαίνει κάθε άλλο παρά ευνοϊκή για τους εμπνευστές αυτού του παγκοσμίου πολέμου. Η ηρωική αντίσταση του λαού του Ιράκ, η αδυναμία έλεγχου του Αφγανιστάν, και η ήττα του σιωνιστικού μιλιταρισμού από τη Χεσμπολάχ προ δύο ετών, η εκδίωξη των αμερικανικών βάσεων από το Ουζμπεκιστάν, η ενίσχυση της αριστεράς στη Λατινική Αμερική, η νίκη της αριστεράς στο Νεπάλ και σε πολλές πολιτείες των Ινδιών, κ.ά., επιβεβαίωσαν αυτή την πρόβλεψη.

Ωστόσο, η σημαντικότερη επιβεβαίωση αφορά την ανάδειξη-ενίσχυση άλλων πόλων με καταλυτική επίδραση στον παγκόσμιο συσχετισμό δυνάμεων. Από τα τέλη του 20ου αι. (βλ. ίδρυση OPEC, εμπάργκο-ενεργειακή κρίση 1973) ήταν σαφής η τάση εθνικοποίησης της εξόρυξης-άντλησης πετρελαίου (του λεγόμενου Upstream) από τις αστικές τάξεις των πετρελαιοπαραγωγών χωρών, για τον περιορισμό και εκτοπισμό των πολυεθνικών πετρελαϊκών εταιρειών και της ληστρικής αποικιοκρατικής εκμετάλλευσης των πόρων. Οι πολυεθνικές αυτές, αν και είχαν σημαντικές απώλειες σε αυτό τον αγώνα, δεν παρέδωσαν αμαχητί τις θέσεις τους, εντείνοντας την εκμετάλλευση των πόρων που ελέγχουν και αναζητώντας νέους, διατηρώντας μεγάλο μέρος των υποδομών και δικτύων διαμετακόμισης, επεξεργασίας και διακίνησης-πώλησης υδρογονανθράκων (του λεγόμενου Downstream), με περαιτέρω συγκέντρωση-συγκεντροποίηση του κεφαλαίου, συγχωνεύσεις, εξαγορές, κ.ο.κ.

Οι τάσεις αυτές πήραν στις αρχές του 21ου αι. άλλη τροπή με τη συνέργια τουλάχιστον 6 παραγόντων:

1. Επιτεινόμενη πλανητική ενεργειακή "δίψα" (που είναι τεχνικά και οικονομικά αδύνατο να κορεσθεί στο εγγύς μέλλον με εναλλακτικές και ανανεώσιμες πηγές). Σταθερά αύξουσες ανάγκες των παραδοσιακών βιομηχανικών χωρών και αλματώδης αύξηση της ζήτησης υδρογονανθράκων λόγω της (κατ' εξοχήν εκτατικής και ενεργοβόρου) βιομηχανικής ανάπτυξης αναδυόμενων χωρών (ιδιαίτερα Κίνας και Ινδιών).

2. Ραγδαία άνοδος της τιμής των υδρογονανθράκων λόγω της αύξουσας ζήτησης, εξ αιτίας της ανάγκης επενδύσεων εντάσεως κεφαλαίου στον εξορυκτικό τομέα (εξάντληση επιφανειακών κοιτασμάτων, στροφή σε όλο και βαθύτερα, πτωχότερα και υποθαλάσσια κοιτάσματα, κ.ο.κ.), λόγω του εν εξελίξει πολέμου στον Περσικό κόλπο και λόγω αχαλίνωτων κερδοσκοπικών παιγνίων με προαγορές, κ.ο.κ.

3. Δυναμική ένταξη στην παγκόσμια αγορά των νέων ενεργειακών κολοσσών της Ρωσίας (Γκαζπρομ, Λουκόιλ, Σιμπνεφτ, Γιούκος, κ.ά.) η οποία είναι η πρώτη δύναμη παγκοσμίως σε άντληση-εξαγωγή φυσικού αερίου (τα αποθέματα και οι προοπτικές οικονομικής αξιοποίησης του οποίου υπερτερούν των αντιστοίχων του πετρελαίου) και δεύτερη στο πετρέλαιο, με συντονισμένες κινήσεις της άρχουσας ελίτ της νεοπαγούς αστικής τάξης, ώστε να τεθεί ο ενεργειακός τομέας υπό κρατικό έλεγχο.

4. Στρατηγική επιθετική επιλογή της ρωσικής αστικής τάξης για συστηματική χρήση του "όπλου της ενέργειας". Αυτό σημαίνει πρακτικά διεκδίκηση εκ μέρους της άρχουσας ελίτ της Ρωσίας ηγετικού-συντονιστικού ρόλου μεταξύ των χωρών παραγωγών ενεργειακών πόρων, με δυναμική διεθνή αναδιάταξη του καταμερισμού έργων και ρόλων στον ενεργειακό τομέα, με επιδίωξη επιβολής ενιαίου ελέγχου Upstream και Downstream, με κινήσεις για τη συγκρότηση οργανισμού τύπου OPEC για το φυσικό αέριο, με δημιουργία νέων δικτύων αγωγών, με στρατηγικές ενεργειακές συμμαχίες με χώρες της Ε.Ε., Βενεζουέλα, Ιράν, Κίνα, Ινδονησία, κ.ά., με δυναμική διείσδυση σε Αφρική, Ασία και Ν.Αμερική, εκτοπίζοντας παλαιούς παίκτες, κ.ο.κ.

5. Ανάκαμψη του στρατιωτικού-βιομηχανικού συμπλέγματος της Ρωσίας και κατάκτηση πρωτιάς στη διεθνή αγορά οπλικών συστημάτων.

6. Ραγδαία ενδυνάμωση της ρωσικής οικονομίας και συνολική αναβάθμιση του διεθνούς ρόλου της αστικής τάξης της.

Τα παραπάνω επέτρεψαν στην τελευταία να αποπληρώσει τάχιστα το εξωτερικό της χρέος έναντι της λέσχης των Παρισίων και να αποκτήσει πλεονασματικά αποθέματα που υπερβαίνουν κατά πολύ το ποσό του ενός τρισεκατομμυρίου USD, μετατρέποντας τη Ρωσία σε πολύ σημαντική διεθνή οικονομική δύναμη, στον τρίτο μετά την Κίνα και την Ιαπωνία πιστωτή της υπερχρεωμένης αμερικανικής οικονομίας. Οι πόροι αυτοί -σε συνθήκες χρηματοπιστωτικής κρίσης και κρίσης ρευστότητας στη Δύση και ιδιαίτερα στις ΗΠΑ-επιτρέπουν στην άρχουσα τάξη της Ρωσίας να εκπονεί μακροχρόνια στρατηγικά σχέδια επιστημονικής και τεχνολογικής ανάπτυξης, να επενδύει (αξιοποιώντας και τους πόρους απ' την εξαγωγή όπλων, όπου κατέχει πλέον την πρώτη θέση παγκοσμίως) στο στρατιωτικό βιομηχανικό σύμπλεγμα, και να αναδιοργανώνει-επανεξοπλίζει το στρατό της, επιλέγοντας κατά προτεραιότητα τεχνολογίες ασύμμετρων πληγμάτων.

Η σύρραξη αυτή ανέδειξε και ορισμένα χαρακτηριστικά της ηγεσίας της νεοπαγούς αστικής τάξης της Ρωσίας. Η ηγεσία αυτή, αναγκάστηκε εκ των πραγμάτων να χαράξει και να προωθήσει δική της στρατηγική, αρχικά δια της δοκιμής και του λάθους, μέσω της διαπίστωσης ότι στη διεθνή αρένα, ακόμα και ως υποτελής στην πλανηταρχεύουσα υπερδύναμη και στον κόσμο των ισχυρών του κεφαλαίου (βλ. την γλοιώδη περίπτωση Μ.Γέλτσιν), ήταν αποδιοπομπαία. Η κάθε υποχώρησή της συνοδευόταν από ακόμα πιο απαιτητικές αξιώσεις για υποτέλεια και πλήρη εκποίηση των πάντων. Η νέα γενιά αυτής της ηγεσίας, ανδρώθηκε σε μια θύελλα αλλαγών την οποία όφειλε να διαχειρισθεί προωθώντας την αστική αντεπανάσταση. Κινήθηκε μεθοδικά, λειτουργώντας ως συλλογικός κεφαλαιοκράτης που θέτει κανόνες του παιχνιδιού (πολιτικούς, νομοθετικούς, δημοσιονομικούς, κ.ά.), για να υπερβεί την κατάσταση του πολέμου όλων εναντίον όλων που προέκυψε από την ληστρική ιδιωτικοποίηση της σοβιετικής κληρονομιάς με όρους μαφίας. Έθεσε υπό κρατικό έλεγχο (με την απόκτηση του πλειοψηφικού πακέτου των μετοχών) τους στρατηγικούς τομείς της Ενέργειας και του Στρατιωτικού-Βιομηχανικού συγκροτήματος. Ενίσχυσε την "κατακόρυφη" δομή της εξουσίας με συγκεντρωτισμό που απέτρεψε τον άμεσο κίνδυνο διάλυσης της χώρας, στελεχώνοντας τους νευραλγικούς μηχανισμούς με τους "σιλαβικί", ανθρώπους με θητεία στις ένοπλες δυνάμεις και ιδιαίτερα στις μυστικές υπηρεσίες. Οι τελευταίοι, έχοντας σημαντικό "πολιτιστικό κεφάλαιο" από τη σοβιετική παράδοση, κοσμοπολίτες τρόπον τινά (λόγω της φύσης της δουλειάς τους) και χωρίς να διακατέχονται από τα σύνδρομα νεοπλουτισμού και ξενοδουλείας των στελεχών της πρώτης αντεπαναστατικής-παλινορθωτικής φρουράς, είναι που εκπόνησαν και έθεσαν σε εφαρμογή τις αλλαγές στην πολιτική της Ρωσίας. Η υιοθέτηση εκ μέρους τους πατριωτικής στάσης και ιδεολογημάτων, η εξασθένιση του ακραίου αντικομμουνισμού-αντισοβιετισμού με έμφαση στη "συνέχεια της ένδοξης ιστορίας της πατρίδας", εδραίωσε την ηγεμονία τους στο εσωτερικό, αδειάζοντας κυριολεκτικά την παραπαίουσα αριστερή αντιπολίτευση. Παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ο σαφής αμοιβαίος εμπλουτισμός εμπειριών και χειρισμών αυτής της ρωσικής ελίτ με τους Κινέζους ομολόγους της και οι αντίστοιχες εκατέρωθεν διορθωτικές κινήσεις στην ασκούμενη πολιτική. Κατά τη διάρκεια της κρίσης, οι διπλωματικές τους κινήσεις και η πειστικότητα του λόγου που άρθρωναν κέρδιζαν τις εντυπώσεις, σε αντιδιαστολή με τις φοβικές-στερεοτυπικές αντιδράσεις των αντιπάλων τους.

Ωστόσο, η ηγεσία αυτή δεν μπορεί παρά να εκφράζει σε πολιτικό επίπεδο την αμφίρροπη στάση της νεοπαγούς αστικής τάξης της χώρας. Το κεφάλαιο που είναι διεθνοποιημένο σε σημαντικό βαθμό, με εμπλοκή στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα, δεν επιθυμεί κλιμάκωση της ρήξης με τη Δύση, σε αντιδιαστολή με τους εκπροσώπους του κεφαλαίου με πραγματική παραγωγική δραστηριότητα στη Ρωσία, που ακριβώς στην ένταση της ρήξης βλέπουν προοπτική αναδιανομής θέσεων και ρόλων στην παγκόσμια οικονομία. Τα όρια μεταξύ των δύο αυτών συνιστωσών της αστικής τάξης δεν είναι σαφή και η αμφιρρέπεια εκφράζεται και σε επίπεδο πολιτικής ηγεσίας (και με τη σύγκρουση της τάσης του συγκεντρωτικού κρατικού παρεμβατισμού με νεοφιλελεύθερες πολιτικές). Χαρακτηριστική είναι η εμμονή του υπουργού οικονομικών Α.Κουντρίν στην τοποθέτηση του σταθεροποιητικού κονδυλίου της Ρωσίας σε χρεόγραφα ΗΠΑ ακόμα και μετά τον πόλεμο, μεσούσης της χρηματοπιστωτικής κρίσης. Αμφιρρέπεια εκδηλώνεται και ως προς τον προσανατολισμό μερίδων του Ρωσικού κεφαλαίου προς την Ασία ή προς Ευρώπη και Αμερική.

Η εκ των πραγμάτων γεωστρατηγική και στρατιωτική εκδήλωση αυτής της ισχύος ήταν θέμα χρόνου. Από τα χρονοδιαγράμματα των εξοπλιστικών προγραμμάτων των ΗΠΑ (με δεδομένους τους ρυθμούς διάλυσης της τέως ΕΣΣΔ κατά τη δεκαετία 1990-2000), και τα σχετικά δημοσιεύματα, είναι σαφές ότι σχεδιαζόταν ευρείας κλίμακας επίθεση στη Ρωσία κατά το 2012-13, όταν θα ετίθεντο εκτός λειτουργίας οι σοβιετικής κατασκευής βαλλιστικοί πύραυλοι, και ιδιαίτερα αυτοί με τις πολλαπλές αποσπώμενες κεφαλές. Στα τέλη του 2006 εμφανίστηκαν δημοσιεύματα που καλούσαν σε δράση εναντίον της Ρωσίας, πριν να είναι πολύ αργά, και αντίστοιχα σενάρια γυμνασίων. Ωστόσο, η δυναμική που δρομολόγησαν εν πολλοίς οι ίδιες οι ΗΠΑ με τον πόλεμο, ανέτρεψε αυτά τα δεδομένα, μετατρέποντας τη Ρωσία σε ενεργειακή και οικονομική υπερδύναμη. Σημειωτέον ότι η τελευταία (λόγω των κληροδοτημάτων της ΕΣΣΔ) είναι σήμερα η μόνη χώρα η οποία μπορεί από τεχνικής-στρατιωτικής απόψεως να καταστρέψει ακαριαία ολοσχερώς τις ΗΠΑ (διαθέτει πάνω από 4.000 δεδηλωμένες πυρηνικές κεφαλές, προωθημένη αεροδιαστημική τεχνολογία, κ.ο.κ.).

Η κλιμακούμενη χρηματο-πιστωτική κρίση και η λογική του εν εξελίξει παγκοσμίου πολέμου, καθιστούν υπαρξιακής σημασίας για τις ΗΠΑ την κλιμάκωση της επιθετικότητάς τους με απρόβλεπτες συνέπειες για την ανθρωπότητα. Δύο τρόποι καταπολέμησης της κρίσης υπάρχουν για τις ΗΠΑ: η προσφυγή στην εκτύπωση χρήματος χωρίς αντίκρισμα και ο πόλεμος. Τα παραπάνω υπαγορεύουν την ανάγκη στρατιωτικοπολιτικής περικύκλωσης της Ρωσίας και υπονόμευσης της ακεραιότητάς της, εδραίωσης της παρουσίας των ΗΠΑ στην τέως ΕΣΣΔ (με τη βαθμιαία μετατροπή της Γεωργίας σε Ισραήλ του Καυκάσου και κινήσεις για ένταξη στο ΝΑΤΟ Ουκρανίας, Γεωργίας και Αζερμπαϊτζάν), αποκλεισμού της Ρωσίας από τα δίκτυα υδρογονανθράκων και δημιουργίας παρακαμπτηρίων αγωγών. Οι διεθνείς παρεμβάσεις παραγόντων των ΗΠΑ σε όλα τα επίπεδα για την αποτροπή της πραγμάτωσης και την υπονόμευση των σχεδίων ενεργειακής (και ευρύτερα οικονομικής) συνεργασίας διαφόρων χωρών (ιδιαίτερα της Ε.Ε.) με τη Ρωσία είναι τα τελευταία χρόνια απροκάλυπτες. Χαρακτηριστικό είναι και το σχέδιο του (συμβούλου του Μ.Ομπάμα) Ζμπίγνιεφ Μπζεζίνσκι για δημιουργία 8 κρατών στη σημερινή Ρωσία, με το κυνικό επιχείρημα: «δεν μπορεί τόσος φυσικός πλούτος να ανήκει σε μία χώρα»! Για αυτούς τους λόγους ενορχηστρώνεται και η ιδεολογική επένδυση αυτών των κινήσεων, με καλλιέργεια ρωσοφοβικών συνδρόμων και την επανενεργοποίηση ψυχροπολεμικών αντανακλαστικών.

Η ραγδαία στρατιωτικοποίηση της Γεωργίας τα τελευταία χρόνια (ιδιαίτερα υπό τον εγκάθετο των ΗΠΑ Μ. Σαακασβίλι) με εξοπλισμούς (από ΗΠΑ, Ισραήλ, Γαλλία, Τουρκία, Ελλάδα, Ουκρανία, Τσεχία, Ρουμανία, Βουλγαρία κ.ά.) και εκπαιδευτές (χιλιάδες από ΗΠΑ, Ισραήλ, Γαλλία, Γερμανία και ιδιωτικές εταιρείες στρατιωτικής εκπαίδευσης), εκσυγχρονισμό οπλικών συστημάτων και συστήματα δικτυοκεντρικού πολέμου (με ισραηλινά μη επανδρωμένα αεροσκάφη, αμερικανικά ραντάρ, δορυφορικά δίκτυα, συστήματα αναγνώρισης-διαλογής-κατάδειξης στόχων, ηλεκτρονικού πολέμου, κ.ά.), αποσκοπούσε ακριβώς στη διεξαγωγή ενός αστραπιαίου πολέμου, που θα εκτόπιζε οριστικά τη Ρωσία από την Υπερκαυκασία, αλλά (όπως φαίνεται από τους αμερικανικούς εκτοξευτές πυραύλων που κατέστρεψαν οι Ρώσοι) και σε επίθεση εναντίον του Ιράν, παρακάμπτοντας τις αντιστάσεις της Τουρκίας. Χαρακτηριστική είναι η ύπαρξη δύο υπουργών («επανένωσης της χώρας», και άμυνας) στην κυβέρνηση της Γεωργίας που είναι υπήκοοι Ισραήλ, η μισθοδοσία του Σαακασβίλι απ' ευθείας από ΗΠΑ, ο εσμός αμερικανών συμβούλων (με προεξάρχοντα τον γνωστό μας από τη θητεία του στο ΥΠΕΞ επί υπουργίας Γ. Παπανδρέου κ. Άλεξ Ρόντο), η εμπλοκή 2.100 γεωργιανών στρατιωτικών στον πόλεμο του Ιράκ, η ευρείας κλίμακας άσκηση Immediate Response 2008, με πλήθος αμερικανών ειδικών και στρατιωτικών, παραμονές της επίθεσης Σαακασβίλι κατά της Ν.Οσετίας, κ.ά.

Η σχεδόν άμεση και αποφασιστική αντίδραση της Μόσχας στην ευρείας κλίμακας επίθεση εναντίον των ειρηνευτικών δυνάμεών της και τη σφαγή των κατοίκων του Τσχινβάλ, η ανάκτηση του ελέγχου της Ν.Οσετίας από τα ρωσικά στρατεύματα (με ειδικές δυνάμεις απαρτιζόμενες κυρίως από Τσετσένους) σε 48 ώρες, και η διάλυση των στρατιωτικών υποδομών της Γεωργίας στον πόλεμο των 5 ημερών, σηματοδότησε τη δυναμική ανάδειξη ενός άλλου πόλου στον εν εξελίξει Παγκόσμιο Πόλεμο και την απώλεια της πρωτοβουλίας των κινήσεων σε αυτόν από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους. Θα ήταν αφελές να πιστεύει κανείς ότι αυτή δεν ήταν πολεμική επιχείρηση των ΗΠΑ δι' αντιπροσώπων. Οι ΗΠΑ προκάλεσαν εσκεμμένα τη Ρωσία για να επιτύχουν συγκεκριμένους στόχους και να ανιχνεύσουν δια της μάχης τις αντιδράσεις της. Η ρωσική ηγεσία δεν είχε πλέον περιθώρια άλλης επιλογής σε αυτή τη συγκυρία. Τυχόν υποχώρηση σε αυτή την ευρείας κλίμακας πρόκληση, θα σήμαινε οριστική απώλεια του ελέγχου της Υπερκαυκασίας, άμεση μεταφορά του πολέμου στο εσωτερικό της Ρωσίας και δρομολόγηση διαδικασιών τύπου διαμελισμού της Γιουγκοσλαβίας στη Ρωσική Ομοσπονδία.

Η καταλυτική σημασία αυτού του επεισοδίου εκδηλώνεται πολλαπλά. Σε κατάσταση έκδηλου πανικού, ΗΠΑ και Ε.Ε. αναλίσκονται αρχικά σε κινήσεις φραστικού και εικονικού πολέμου, τη στιγμή που η επάνοδος στην πρωτέρα κατάσταση είναι πλέον ανέφικτη. Δρομολογείται νέος βαθύτερος διχασμός εντός της Ε.Ε. με τις επιχειρηματικά-ενεργειακά συνδεδεμένες με τη Ρωσία χώρες (Γερμανία, Ιταλία, Γαλλία, Ελλάδα, κ.ά.) απρόθυμες να ακολουθήσουν τις ενισχυόμενες και από τις προεκλογικές σκοπιμότητες επιθετικές επιλογές των ΗΠΑ, εν αντιθέσει π.χ. προς την Αγγλία και τα αμερικανόδουλα καθεστώτα της Ανατολικής Ευρώπης. Η έκβαση αυτής της αντίθεσης θα εξαρτηθεί από την προοπτική μιας βαθμιαίας απαλλαγής σειράς ευρωπαϊκών χωρών από την αμερικανική κηδεμονία και το ενδεχόμενο δημιουργίας ενός Γερμανο-Ρωσικού άξονα.

Δρομολογούνται ραγδαίες αλλαγές: Πολιτική κρίση στην Ουκρανία με αποδυνάμωση του αμερικανόδουλου Γιούσενκο και καιροσκοπικούς "φιλορωσικούς" ελιγμούς της Τιμοσένκο. Ταχεία τοποθέτηση της (χωρίς προσχήματα πλέον στρεφόμενης κατά της Ρωσίας) αντιπυραυλικής ασπίδας των ΗΠΑ σε Τσεχία-Πολωνία και Ρωσικά αντίμετρα. Έντονη αμερικανονατοϊκή παρουσία στον Εύξεινο Πόντο. Πονηρή δραστηριοποίηση της τουρκικής ηγεσίας σε ρόλο υπεύθυνης περιφερειακής δύναμης*. Απόρριψη των προτάσεων του αντιπροέδρου των ΗΠΑ Τσένι για δημιουργία αγωγού παρακάμπτοντας τη Ρωσία και άμεση ένταξη στο ΝΑΤΟ από τον πρόεδρο του Αζερμπαϊτζάν Αλίεφ. Άμεση σύναψη συμφωνίας για αγωγούς φυσικού αερίου μεταξύ Ρωσίας και Ουζμπεκιστάν. Συσπείρωση των τέως σοβιετικών δημοκρατιών που συναπαρτίζουν τον Οργανισμό Συλλογικής Ασφαλείας γύρω από τη Ρωσία. Όξυνση της έντασης με υποκινούμενα από τις ΗΠΑ αποσχιστικά κινήματα σε Βολιβία και Βενεζουέλα και διακοπή διπλωματικών σχέσεων. Επανενεργοποίηση του 4ου Στόλου των ΗΠΑ και παρουσία στα παράλια των χωρών της Ν.Αμερικής με έντονη αντίδραση της Βραζιλίας και άλλων χωρών. Επίσκεψη του προέδρου της Βενεζουέλας Ου. Τσάβες σε Κίνα, Ρωσία (όπου συνάπτει νέες συμφωνίες οικονομικής και στρατιωτικής-τεχνικής συνεργασίας), Γαλλία, Πορτογαλία και Κούβα. Αλλά και γεγονότα που δεν είχαν συμβεί ούτε κατά τον Ψυχρό Πόλεμο: παρουσία 2 ρωσικών υπερηχητικών στρατηγικών βομβαρδιστικών TU-160 (φέρουν 12 πυραύλους τύπου Κρουζ και δύνανται να μεταφέρουν πάνω από 40 τόνους συμβατικών ή πυρηνικών όπλων έκαστο) στη Βενεζουέλα, πτήσεις στην Καραϊβική κοινά ναυτικά γυμνάσια Βενεζουέλας-Ρωσίας με συμμετοχή της πυρηνοκίνητης ναυαρχίδας του Βορείου Στόλου, υποβρυχίων, κ.ά. σκαφών και αεροσκαφών.

Οι αλλαγές στους υπό διαμόρφωση πόλους που δρομολογούν οι εξελίξεις, θα εξαρτηθούν από το εάν και κατά πόσο η Ρωσία, η Κίνα κλπ. θα μπορέσουν κατ' αρχήν να συγκροτήσουν βιώσιμο πόλο, παραμερίζοντας τις μεταξύ τους αντιφάσεις, καθώς και να προτείνουν μια στρατηγική προοπτική ρεαλιστικών εναλλακτικών ολοκληρώσεων και κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης, παρακάμπτοντας τις ΗΠΑ.

Ιδιαίτερη σημασία αποκτά από αυτή την άποψη η άμεση αντίδραση του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης. Η πραγματική βαρύτητα αυτού του χαρακτηριζόμενου από αναλυτές αντι-ΝΑΤΟ, είναι αντιστρόφως ανάλογη της προβολής του από τα Δυτικά Μ.Μ.Ε. Μόνιμα μέλη του είναι: η Ρωσία, η Κίνα, το Ουζμπεκιστάν, το Τατζικιστάν, η Κιργκιζία και το Καζαχστάν. Από το Μάιο του 2008 έχει υποβάλλει αίτηση ένταξης το Ιράν, το οποίο ήταν παρατηρητής, όπως και η Ινδία, το Πακιστάν και η Μογγολία. Η έκταση των μελών του είναι το 60% της έκτασης της Ευρασίας, ενώ συγκεντρώνει το % του πληθυσμού της γης (μαζί με τις χώρες-παρατηρητές, είναι ο μισός πληθυσμός της γης). Δεν είναι μόνο η γεωστρατηγική και στρατιωτική συνιστώσα αυτού του οργανισμού σημαντική, αλλά και η προώθηση της οικονομικής συνεργασίας μεταξύ των μελών του.

Συμβολική σημασία ως προς τον αντίκτυπο των γεγονότων του Καυκάσου έχει η άμεση αντίδραση του Φ.Κάστρο και του Ου.Τσάβες υπέρ της Ρωσίας, αλλά και η άμεση αναγνώριση της ανεξαρτησίας Ν. Οσετίας και Αμπχαζίας από τη Νικαράγουα. Η εκ των πραγμάτων

(Σημείωση: Η τουρκική άρχουσα τάξη αντιλαμβάνεται όλο και πιο έντονα τους κινδύνους που εγκυμονεί και για την ίδια την ακεραιότητα της χώρας η περαιτέρω προώθηση της επαναχάραξης του χάρτη της περιοχής κατά τα αμερικανικά σχέδια. Έτσι, σε άμεση επίσκεψή του στη Μόσχα μεσούντος του πολέμου, ο Τ.Ερντογκάν πρότεινε τη σύσταση πενταμελούς οργάνου (με τη συμμετοχή Ρωσίας, Τουρκίας, Γεωργίας, Αρμενίας, Αζερμπαϊτζάν) για τη διευθέτηση της κρίσης. Οι τουρκικές αρχές εκνευρίζουν και πάλι τις αμερικανικές, όταν θέτουν περιορισμούς στη διέλευση αμερικάνικών πολεμικών πλοίων από τα Δαρδανέλια προς τον Εύξεινο Πόντο για "ανθρωπιστική" βοήθεια στη Γεωργία. Ο πρόεδρος της χώρας πραγματοποιεί την πρώτη στην ιστορία (έστω και ανεπίσημη και εξ αφορμής ποδοσφαιρικού αγώνα) επίσκεψη στο Εριβάν της Αρμενίας (6.9.2008). Πληροφορίες των ενόπλων δυνάμεων της Ρωσίας, αναφέρουν ότι με παρέμβαση των Τούρκων (η στρατιωτική κατασκοπεία των οποίων διέθετε αξιόπιστες πληροφορίες για τους συσχετισμούς των δυνάμεων και τις διαθέσεις των στρατευμάτων) απετράπη η εμπλοκή του Αζερμπαϊτζάν στην αρχικώς σχεδιασμένη από τις ΗΠΑ ταυτόχρονη αστραπιαία επίθεση των Γεωργιανών στη Ν.Οσετία και των Αζέρων στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, που θα πυροδοτούσε ανεξέλεγκτη ανάφλεξη στην ευρύτερη περιοχή...)

Η διαφαινόμενη συσπείρωση με τους «ριγμένους» στο παγκόσμιο κεφαλαιοκρατικό σύστημα, με τις όποιες εναπομείνασες δυνάμεις από τις πρώιμες σοσιαλιστικές επαναστάσεις του 20ου αι. και με την ανερχόμενη αριστερά της Λατινικής Αμερικής, προσδίδει μια ιδιότυπη «κοινωνική» χροιά στον υπό διαμόρφωση άλλο πόλο αυτού του Ιμπεριαλιστικού Παγκόσμιου Πολέμου. Η τελευταία δεν μπορεί να αγνοείται, όσο διεμβολίζει την ισχύ του άξονα των ΗΠΑ, αλλά ενδέχεται να τροφοδοτήσει αυταπάτες περί του χαρακτήρα του πολέμου και διαθέσεις άνευ όρων στήριξης του υπό διαμόρφωση αντιπάλου δέους.

Το στοιχείο του πολέμου έχει απελευθερωθεί και τίποτε δεν μπορεί να θεωρείται πλέον δεδομένο, στατικό και αμετάβλητο. Τα κληροδοτήματα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και το αντίστοιχο Διεθνές Δίκαιο έχουν πλέον κονιορτοποιηθεί από την κλαγγή των όπλων. Η Ρωσία απλώς εγκατέλειψε πλέον εμπράκτως τη μετριοπαθή έως ηττοπαθή στάση αμυντισμού και υποχωρητικότητας και αρχίζει να πληρώνει τους οικονομικούς και γεωπολιτικούς της αντιπάλους με το ίδιο νόμισμα: με όρους συσχετισμού δυνάμεων. Η αρχή του απαραβίαστου των συνόρων και της εδαφικής ακεραιότητας απεμπολείται μέχρι νεωτέρων αποκρυσταλλώσεων συσχετισμών δυνάμεων, γεγονός που -δεδομένης και της περίπτωσης του Κοσόβου- δρομολογεί μια δυναμική ανεξέλεγκτης και απρόβλεπτης τροπής των πραγμάτων. Οι ΗΠΑ, δεν είναι πλέον η αδιαμφισβήτητη πλανηταρχεύουσα υπερδύναμη, ωστόσο, δεδομένης και της οικονομικής κρίσης που τη μαστίζει, είναι άγνωστο σε τι κλίμακας ολέθριους για την ανθρωπότητα πολεμικούς τυχοδιωκτισμούς θα προβεί για να κρατηθεί εν πλω.

Ο πόλεμος αυτός, που κατά τα φαινόμενα θα διαρκέσει πολλά χρόνια, αποκτά πλέον σαφέστερα τον χαρακτήρα ενός θερμού ιμπεριαλιστικού πολέμου μεταξύ της εναπομείνασας ιμπεριαλιστικής υπερδύναμης (αρχικά δι' αντιπροσώπων) και των αναδυόμενων νέων μεγάλων δυνάμεων (Ρωσίας, Κίνας, Ινδιών, αναδιατάξεων που ενδέχεται να προκύψουν στην Ε.Ε.). Δεν είναι ψυχρός πόλεμος, δεδομένου ότι δεν χαρακτηρίζεται από την αντιπαράθεση σε όλα τα επίπεδα δύο συνασπισμών διαφορετικών κοινωνικοοικονομικών και πολιτικών συστημάτων*, ενώ ο υπό διαμόρφωση άλλος πόλος, από την άποψη του συσχετισμού των δυνάμεων, δεν είναι ικανός να λειτουργήσει αποτρεπτικά προς την περαιτέρω θερμή κλιμάκωση του πολέμου.

Επιπλέον, παρά το εκ των πραγμάτων πιο «κοινωνικό» προφίλ του υπό διαμόρφωση έτερου πόλου και τον επί του παρόντος αμυντικό-απαντητικό χαρακτήρα των κινήσεών του έναντι της επιθετικότητας του αμερικανικού άξονα, δεν πρέπει να αποκλείεται στο μέλλον το ενδεχόμενο μετατροπής αναδυόμενων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων τύπου Ρωσίας σε φασίζουσες επιθετικές μηχανές, με ευρύτερο λαϊκό έρεισμα (λόγω της μακροχρόνιας εξαθλίωσης και ταπείνωσης που υπέστησαν οι λαοί με την επικράτηση της κεφαλαιοκρατικής παλινόρθωσης στις χώρες του πρώιμου σοσιαλισμού και την ασυδοσία των ισχυρών του ιμπεριαλισμού), με ρεβανσιστικά εθνικιστικά ιδεολογήματα. Όλα αυτά, δεδομένης της διαθέσιμης και αύξουσας καταστροφικής ισχύος των μέσων διεξαγωγής του πολέμου, καθιστούν πιο πιθανό τον κίνδυνο μαζικού αφανισμού της ανθρωπότητας.

Στο εγγύς μέλλον θα ενταθεί η ενδοκυβερνητική σύγκρουση εξ αφορμής της υιοθέτησης πολιτικής στρατηγικής συνεργασίας με τη Ρωσία (με ενεργειακά προγράμματα και αντίστοιχη στρατιωτική-τεχνική συνεργασία) και την Κίνα, είτε περαιτέρω πρόσδεσης (Σημείωση:Είναι επιεικώς αφελής η εμμονή κάποιων σε ιδεολογήματα ταύτισης της ΕΣΣΔ με τη σημερινή κεφαλαιοκρατικοποιημένη κατά βάση Ρωσία), στον ατλαντικό άξονα. Η σύγκρουση αυτή, ως πολιτική έκφραση της εντεινόμενης με τον πόλεμο σύγκρουσης συμφερόντων, προοπτικών και προτεραιοτήτων μερίδων του κεφαλαίου και οικονομικών ομίλων, διαπερνά το σύνολο των καθεστωτικών κομμάτων πολλών χωρών της Ε.Ε. και της Ελλάδας. Χαρακτηριστική είναι από αυτή την άποψη η εκ του ελληνικού ΥΠΕΞ εκδηλούμενη άμεση συμμόρφωση με τις αμερικανικές επιταγές, αλλά και η προ της λήξεως των θερινών διακοπών της Βουλής εσπευσμένη σύγκληση της τελευταίας από τον Κ.Καραμανλή για την επικύρωση της συμφωνίας με τη Ρωσία για τον South Stream του φυσικού αερίου.

Είναι σταθερή η επιδίωξη των ΗΠΑ για αποτροπή αυτού που αποκαλούν «ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης απ' τη Ρωσία» και μονομερή εξάρτησή της αποκλειστικά από ελεγχόμενες από τις ΗΠΑ διαδρομές υδρογονανθράκων (αγωγός Μπακού-Τσεϊχάν, Ναμπούκο, κ.ά.). Πρέπει να σημειώσουμε ότι τα περισσότερα πολεμικά πλοία για την αποστολή στον Εύξεινο Πόντο εφορμούν από τη Βάση της Σούδας, γεγονός που εμπλέκει επικίνδυνα την Ελλάδα στη σύρραξη. Είναι κραυγαλέα η παρουσία στα ΜΜΕ εντεταλμένων «αναλυτών» και γεωστρατηγικών «συμβούλων», που δεν φείδονται δυνάμεων ώστε να αποτρέψουν την κυβέρνηση από περαιτέρω συνεργασία με τη Ρωσία. Οι εκπρόσωποι των ΗΠΑ όλο και πιο άξεστα και απροσχημάτιστα επιδιώκουν την επιβολή των επιλογών τους, κλιμακώνοντας την έμμεση ή άμεση ανάμειξή τους σε μεθοδεύσεις φθοράς (σκανδαλολογία, αποστασίες, κ.ο.κ.), πτώσης και ανάδειξης πιο αμερικανόδουλων κυβερνητικών σχημάτων.

Ένα επαναστατικό εργατικό κίνημα με επίγνωση της συγκυρίας και στρατηγική διαύγεια, θα μπορούσε σε αυτή τη φάση να έχει σοβαρές επιτυχίες στο επίπεδο της προώθησης σημαντικών αιτημάτων και να ανακτήσει την πρωτοβουλία των κινήσεων, αξιοποιώντας τις ενδοϊμπεριαλιστικές και ενδοαστικές αντιθέσεις. Ωστόσο, επί του παρόντος, για να αποτρέψει την πτώση του από την όξυνση αυτών των αντιφάσεων, ο Κ.Καραμανλής φαίνεται να επιλέγει την ενεργοποίηση αντανακλαστικών συλλογικού κεφαλαιοκράτη, επιδιώκοντας τη συσπείρωση όλων των συνιστωσών της αστικής τάξης, μέσω της προώθησης των "μεταρρυθμίσεων" εναντίον του (θεωρητικά, ιδεολογικά, πολιτικά και συνδικαλιστικά) αποδιοργανωμένου και αμήχανου πόλου της εργασίας.

Όπως δείχνει η ιστορική εμπειρία, οι πόλεμοι, ιδιαίτερα οι ευρείας κλίμακας και οι παγκόσμιοι, δημιουργούν νέες αντιφάσεις (επιπρόσθετες σε αυτές που καλούνται να λύσουν) και αναδεικνύουν με ιδιαίτερη ένταση τις βαθύτερες κοινωνικές-ταξικές αντιφάσεις, φέρνοντας εκ των πραγμάτων πιο κοντά την προοπτική της κοινωνικής επανάστασης. Όλες οι σημαντικές επαναστατικές καταστάσεις του 20ου αι. (1905-7, 1917, μεταπολεμική διεύρυνση του σοσιαλιστικού στρατοπέδου, εθνικοαπελευθερωτικοί και αντιαποικιοκρατικοί πόλεμοι) συνδέονταν με πολεμικές συρράξεις. Ο εν εξελίξει πόλεμος δεν θα αποτελεί εξαίρεση.

Μείζονος κλίμακας ιστορικά φαινόμενα, όπως ο εν εξελίξει παγκόσμιος πόλεμος, δεν μπορούν να αντιμετωπίζονται ενατενιστικά, παθητικά και αμήχανα. Από τη σκοπιά της επαναστατικής θεωρίας και πράξης, είναι απαραίτητη η διερεύνησή τους υπό το πρίσμα της δυνατότητας και της αναγκαιότητας της επαναστατικής προοπτικής. Η ανάδειξη της νομοτελούς αναγκαιότητας μετατροπής του ιμπεριαλιστικού πολέμου σε κοινωνική επανάσταση, καθιστά ζωτικής σημασίας προτεραιότητα την ανάπτυξη της θεωρίας και την επεναθεμελίωση της στρατηγικής της μόνης πραγματικά εναλλακτικής προοπτικής για την επιβίωση της ανθρωπότητας: του σοσιαλισμού και της ενοποίησης της ανθρωπότητας στον κομμουνισμό. Η απεμπλοκή από αγκυλώσεις του παρελθόντος και από τις παγίδες του ετεροπροσδιοριζόμενου αμυντισμού και η δημιουργική ανάπτυξη της επαναστατικής θεωρίας είναι αναγκαίοι όροι για να βρει πραγματικά ερείσματα το ιστορικό υποκείμενο της επικείμενης επανάστασης που θα αναδειχθεί από τη φωτιά του πολέμου.

Βιβλιογραφία

Βαζιούλιν Β. Α. Για τη Ρωσία και τον κομμουνισμό σήμερα. Αριστερή ανασύνταξη, τ. 4-5, 1994, σ. 45-69, και
Βαζιούλιν Β. Α. Η λογική της ιστορίας. Ζητήματα θεωρίας και μεθοδολογίας. Ελληνικά Γράμματα. Αθήνα, 2004. Διεθνής Σχολή «Λογική της Ιστορίας» (Δ.Σ.Λ.Ι.)
Ζιγκλέρ Ζ. Η ιδιωτικοποίηση του κόσμου και οι νέοι κοσμοκράτορες. Σύγχρονοι Ορίζοντες. Αθήνα, 2004.
Θεοδωράτου Ι. Πόλεμος στον Καύκασο. Αμυντική Επιθεώρηση, τ.70, 2008, σελ. 42-51.
Λένιν Β. Ι. Ιμπεριαλισμός. Στο: Άπαντα, τ.27.
Λένιν Β. Ι. Σοσιαλισμός και πόλεμος. Στο: Άπαντα, τ.21.
Μπιτσάκη Ε., Μπελαντή Δ. Οι πόλεμοι της νέας τάξης.Προσκήνιο.Αθήνα, 2005. Παπακωνσταντίνου Π. Το χρυσό παραπέτασμα. Α.Α.Λιβάνη.Αθήνα, 2008.
Πατέλη Δ. Για την αναγκαιότητα διάκρισης πρώιμων και ύστερων σοσιαλιστικών επαναστάσεων. ΔΙΑΠΛΟΥΣ, τεύχος 18, Φεβρ.-Μαρτ.2007, σ.20-24.

Πατέλη Δ. Ιμπεριαλιστική «παγκοσμιοποίηση» και προοπτική χειραφέτησης της ανθρωπότητας. ΔΙΑΠΛΟΥΣ, τεύχος 9, Αύγουστος Σεπτέμβριος 2005, σελ. 28-32.

Πατέλη Δ. Παγκόσμια κεφαλαιοκρατία, ιμπεριαλισμός και πόλεμος. Ζητήματα θεωρητικής περιοδολόγησης. Επαναστατική Μαρξιστική Επιθεώρηση, τεύχος 8, Ιούνιος 2004, σελ. 48 - 68.

CiiMOHOBa Κ. rjio6ajii>Haii 3HepreraHecKaa Boitaa. MocKBa, AuropiiTM, 2007.

*Πηγή aristero blog

Κυριακή 31 Αυγούστου 2014